„Wspaniała atmosfera” Kornela Janczego w BWA Tarnów

Na wystawie Wspaniała atmosfera Kornel Janczy pokazuje obszerny wybór prac z ostatniej dekady. Ułożył z nich przestrzenną kompozycję, która wygląda jak Świat. To uniwersum ma swoją topografię i siatkę współrzędnych. Jest tu powietrze, są góry i rzeka w górach. Są wytyczone działki, rozpoczęte inwestycje i place budowy, czekające na dokończenie prac, a także terytoria, granice, a nawet willa dyktatora i przelatująca nad nią kometa. Jest księżyc oraz wiele słońc, które ciągle wschodzą i zachodzą.

Czy Wspaniała atmosfera jest rzeźbą złożoną z wielu rzeźb? Modelem? Makietą? Globusem przedstawiającym Ziemię, która – jak zawsze podpowiadała nam intuicja – jest płaska i leży u naszych stóp? Mapą? Pejzażem?

Praca Janczego rozgrywa się między tymi kategoriami. Artysta jest pejzażystą, który w przedstawianiu widoków sięga po frazy zaczerpnięte z języka kartografii. Jest fantazmatycznym kartografem wymyślającym miejsca, do odwzorowania których stosuje strategie pochodzące z repertuaru abstrakcyjnej rzeźby i konceptualnej sztuki. Jest także plastykiem, który tworzy obiekty o złożonym znaczeniu posługując się prostymi środkami. Drut. Karton. Mąka. Sklejka. Blacha. Farba. Kolor. Nie trzeba więcej, aby stworzyć odwzorowanie terytorium, model pasma górskiego, a nawet całej planety. Dziedziny sztuki pejzażowej i kartografii łączy umowność. Kawałek płótna i farba wystarczą, by ukazać kosmiczny dramat zachodu słońca. Arkusz papieru, na którym wydrukowana jest mapa, potrafi zmieścić cały kraj. Umowy, które zawieramy z artystami i kartografami mają swoje daleko idące konsekwencje. Sztuka tworzenia pejzaży organizuje naturę w kulturowe doświadczenie. Sztuka kartografii umożliwia eksplorację i eksploatację krajobrazu; pierwszym krokiem do kolonizacji świata jest wykreślenie jego mapy.

Kornel Janczy, „Wspaniała atmosfera”, widok wystawy, fot. Rafał Sosiński

Kornel Janczy, „Wspaniała atmosfera”, widok wystawy, fot. Rafał Sosiński

Kornel Janczy, „Wspaniała atmosfera”, widok wystawy, fot. Rafał Sosiński

Kornel Janczy, „Wspaniała atmosfera”, widok wystawy, fot. Rafał Sosiński

Kornel Janczy, „Wspaniała atmosfera”, widok wystawy, fot. Rafał Sosiński

Kornel Janczy, „Wspaniała atmosfera”, widok wystawy, fot. Rafał Sosiński

Kornel Janczy, „Wspaniała atmosfera”, widok wystawy, fot. Rafał Sosiński

Kornel Janczy, „Wspaniała atmosfera”, widok wystawy, fot. Rafał Sosiński, dzięki uprzejmości BWA Tarnów

Kornel Janczy, „Wspaniała atmosfera”, widok wystawy, fot. Rafał Sosiński

Kornel Janczy, „Wspaniała atmosfera”, widok wystawy, fot. Rafał Sosiński

W czytaniu twórczości Kornela Janczego pomocny może okazać się Borges z jego literacką figurą mapy, której wymiary pokrywają się z wymiarem mapowanej przestrzeni, ale również Houellebecq, z dyskursem splotu sztuki i kartografii, który rozwinął w powieści „Mapa i terytorium”. Przyda się także tradycja romantyzacji pejzażu, którą artysta konfrontuje z realiami epoki sztuki postkonceptualnej, satelitarnych map i globalizacji. Praktykę Janczego można postrzegać w kategoriach terraformowania; w erze antropocenu, człowiek nie jest już tylko widzem spektaklu krajobrazu, lecz – na dobre i złe – staje się jego autorem. W skali globalnej konsekwencje wpływu człowieka na świat są coraz bardziej problematyczne – na czele z problemem perspektywy antropogenicznej katastrofy klimatycznej. W świecie-mapie-modelu-pejzażu skonstruowanym przez Janczego panuje wspaniała atmosfera, widoczność jest doskonała. Świat, ukształtowany na obraz i podobieństwo naszych wyobrażeń jest – dosłownie – na wyciągnięcie ręki. Pytanie: co z nim zrobimy? I czy sztuka – a także kartografia – które ułatwiały nam zdobycie władzy nad światem, mogłyby nam teraz dla odmiany pomóc w jego dekolonizacji i uwolnieniu się od brzemienia władzy, która coraz bardziej ciąży nie tylko planecie, lecz również nam samym.