„Wolności” w budynku Cosmopolitan

Wolność jako uniwersalne pojęcie występuje w liczbie pojedynczej i ta liczba pojedyncza może być ograniczająca. Z całą pewnością można mówić o licznych kontekstach, w których pojawia się wolność, istnieje więc wiele dróg jej rozumienia. Jednym z ciekawych rozróżnień występujących w kulturze jest postulowany przez niemieckiego filozofa Isaiah Berlina rozdział na wolność „pozytywną” i „negatywną”, innymi słowy wolność „do” oraz wolność „od”. Właśnie na uwolnieniu od pewnych tradycji myślenia o architekturze, edukacji i byciu w przestrzeni opiera się najnowsze przedsięwzięcie inspirowane przez Fundację Razem Pamoja. Wyzwolenie od zastanych schematów myślenia zarówno o edukacji, jak i o architekturze, otwiera krajobraz dla wyłonienia się kolejnych wolności, rodzących się spontanicznie z kontaktu między ciałami a otoczeniem. Zadaniem architektury jest tu otwarcie przestrzeni, a nie jej domknięcie w założonych uprzednio funkcjach.

Wystawa stara się oddawać sposób, w jaki zarysowują się horyzonty działań Fundacji Razem Pamoja. Od stwarzania pola do wspólnej pracy dla polskich artystów, projektantów i wykonawczyń ubrań z Nairobi w ramach spółdzielni Ushirika, przez prowadzenie krakowskiej galerii będącej miejscem dialogu lokalnej i międzynarodowej sceny artystycznej i programu rezydencyjnego Sesama w Yogyakarcie, do projektowania przestrzeni architektonicznych i publicznych, tak, jak w przypadku rozbudowy szkoły w Mathare w Nairobi, czy nowych modeli edukacji, jak ma to miejsce w przygotowaniach do zainicjowania działania szkoły w Jacmel na Haiti. Tym, na czym zależało pracującej nad projektem pracowni Macieja Siudy jest odejście od tradycyjnego sposobu myślenia o architektonicznej przestrzeni edukacji, uwolnieniu jej, co umożliwi zaspokojenie aktualnych potrzeb korzystających z niej osób. Tym samym podstawowymi zagadnieniami, wokół których rozwija się jej struktura, badają relacje: ciało – architektura – przestrzeń.

Podobnie, jak otwarta przestrzeń edukacji, w której podstawowym modelem działania jest kolektywność, funkcjonuje sama przestrzeń wystawy. Równie ważne jest tu znaczenie relacji prac do samej architektury i ich otwarcia na wzajemne oddziaływanie. Architektura uwolniona, oddaje pole dla często zróżnicowanych artystycznych wypowiedzi, działań i sposobów myślenia. Bazuje na kontekstualności – prace wchodząc ze sobą w rozliczne relacje, odsłaniają wzajemnie różne obszary znaczeń i sposobów oddziaływania.

„Wolności”, widok wystawy

„Wolności”, widok wystawy

„Wolności”, widok wystawy

„Wolności”, widok wystawy

„Wolności”, widok wystawy

„Wolności”, widok wystawy

„Wolności”, widok wystawy

„Wolności”, widok wystawy

„Wolności”, widok wystawy

„Wolności”, widok wystawy

Tak więc wystawa, jak i przestrzeń edukacji, rozwijają się jak żywy, reaktywny organizm. Kłączowate znaczenia prezentowanych prac rozwijają się, przemieszczają i przecinają wobec idei krajobrazu, referowania do natury w obrębie struktur kultury (Paulina Ołowska, Jarosław Fliciński), relacji z żywiołem (Paweł Althamer, Przemek Branas, Małgorzata Markiewicz, Honza Zamoyski), ciał w przestrzeniach otwartych i zamkniętych (Sander Breure & Witte van Hulzen, Agnieszka Brzeżańska, Ewa Ciepielewska, Zuza Golińska, Zuzanna Janin, Katarzyna Kukuła, Ewa Partum, Joanna Piotrowska, Radek Szlaga), niesamowitego (Xawery Wolski, Alex Urban, Roland Topor, Amanda Wieczorek), dzieciństwa, destrukcji, dekompozycji (Marta Antoniak, Wanda Czełkowska, Jakub Gliński), relacji malarstwa do architektury i rzemiosła (Sarah Crowner, Agata Grzybowska, Zuzanna Herzberg, Maria Łoboda, Bartek Materka, Anna Orłowska, Katarzyna Przezwańska, Przemek Pyszczek, Mathilde Rosier, Marta Sala, Paulina Włostowska & Michał Szczęsny Szuwar, Natalia Załuska), rzeczy znalezionych i odpadów w pracach artystycznych (Tomek Baran, B. Wurtz, Marek Chlanda, Justyna Górowska), gry i rozgrywania (Justine John Greene, Justyna Górowska i Przemysław Kwiek), inwazja zachodnicentrycznej popkultury i ochrona lokalności (Dadi Setiyadi, Taring Padi) czy wspólnotowego działania i autorstwa (Agnieszka Kurant).