„Widzenie ciałem. Kolekcja Galerii Studio” w OP ENHEIM we Wrocławiu

Vilém Flusser, wybitny filozof i teoretyk sztuki, zajmujący się przede wszystkim fotografią i nowymi mediami, pod koniec życia napisał książkę Vampyroteuthis Infernalis. Wampirzyca piekielna mieszka w najgłębszych wodach oceanicznych, nie dociera tam światło słoneczne, a na dno opadają resztki organiczne, którymi żywią się te niezwykłe głowonogi. Wampirzyca komunikuje się z innymi przedstawicielami swego gatunku przy pomocy sztuki: zmienia kolory swego ciała, wyrzuca przed siebie kłęby i mgławice atramentowej substancji zwanej sepią, którą potrafi układać w rozmaite kształty i jakby litery. Ma bogate życie nie tylko duchowe, ale i zmysłowe. Osobniki płci męskiej mają, co wzbudziło niekłamany zachwyt Flussera, trzy penisy. Wampirzyca piekielna oświetla sobie drogę własną fluorescencyjną lampą zapalaną przez wytwarzany na powierzchni jej ciała impuls elektryczny. Jest to zwierzę Kantowskie, pisze Flusser, świat jest wytworem jej świadomości, bo najpierw produkuje obraz otaczającej ją rzeczywistości, a następnie go dostrzega i rozpoznaje. Wyobrażenie i realność są dla niej tym samym. Dusza jest tym samym co ciało. I odwrotnie.

Widzenie niesłusznie łączymy tylko ze zmysłem wzroku. Widzieć to wiedzieć, a wiedzieć można i zamknąwszy oczy. Oczy są w głowie, ale widzieć w ten inny, zmysłowy sposób można całym ciałem. Świat zwierząt pozaludzkich, coraz lepiej znany, a jednocześnie umykający nam w wielkich odskokach, uzmysławia nam takie aspekty naszego własnego poznania, które wcześniej, być może, przeczuwaliśmy, ale nie wiedzieliśmy, jak o tym rozmawiać.

widok wystawy „Widzenie ciałem. Kolekcja Galerii Studio” w OP ENHEIM we Wrocławiu, dzięki uprzejmości OP ENHEIM

widok wystawy „Widzenie ciałem. Kolekcja Galerii Studio” w OP ENHEIM we Wrocławiu, dzięki uprzejmości OP ENHEIM

widok wystawy „Widzenie ciałem. Kolekcja Galerii Studio” w OP ENHEIM we Wrocławiu, dzięki uprzejmości OP ENHEIM

widok wystawy „Widzenie ciałem. Kolekcja Galerii Studio” w OP ENHEIM we Wrocławiu, dzięki uprzejmości OP ENHEIM

Wystawa „Widzenie ciałem” jest zainspirowana przez te nurty filozofii i estetyki, które są krytyczne wobec epoki człowieka. Bierze się z intuicji, mówiącej o tym, że niektóre współczesne prace artystyczne sięgają w podobne rejony wrażliwości, które Flusser odkrył w pięknym ośmioramiennym stworzeniu. A także z innego, także intuicyjnego wglądu, że pewne wydarzenia w sztuce lat 70. XX wieku, zapowiadały te ośmiornicze impulsy. Już kiedyś takie fale były wysyłane i odbierane, już kiedyś ktoś do kogoś się dostrajał na tej amplitudzie drgań.

Do pierwszej grupy należą prace Agnieszki Grodzińskiej, Agaty Bogackiej, Rary Kamińskiej, Zuzanny Hertzberg, Alicji Bielawskiej. Praca tej ostatniej ma tytuł W przymknięciu powiek. To jedna ze wskazówek jak dopłynąć w stronę oceanu. Ale nie jedyna. Inną podpowiedzią niech będą fraktale w obrazach Zuzanny Hertzberg. A także niepokojąca elastyczność prac przestrzennych Agnieszki Grodzińskiej. Do drugiej grupy należą malowane przy pomocy elektrycznych impulsów obrazy Jana Dobkowskiego, refrakcje w pracach Krystyny Piotrowskiej i Jerzego Ryszarda „Jurry’ego” Zielińskiego, organiczne zwinięcia i rozwinięcia w rzeźbach Barbary Falender.

widok wystawy „Widzenie ciałem. Kolekcja Galerii Studio” w OP ENHEIM we Wrocławiu, dzięki uprzejmości OP ENHEIM

widok wystawy „Widzenie ciałem. Kolekcja Galerii Studio” w OP ENHEIM we Wrocławiu, dzięki uprzejmości OP ENHEIM

widok wystawy „Widzenie ciałem. Kolekcja Galerii Studio” w OP ENHEIM we Wrocławiu, dzięki uprzejmości OP ENHEIM

widok wystawy „Widzenie ciałem. Kolekcja Galerii Studio” w OP ENHEIM we Wrocławiu, dzięki uprzejmości OP ENHEIM

Jest to pierwszy pokaz warszawskiej Kolekcji Galerii Studio we Wrocławiu. Kolekcja została założona przez Józefa Szajnę w 1972 roku w Teatrze Studio w Warszawie i stanowi jedną z najistotniejszych w Polsce publicznych kolekcji sztuki po 1945 roku. W jej skład wchodzi ponad tysiąc obiektów wykonanych w różnych mediach. Jej główny trzon to dzieła polskich twórców modernizmu i neo-awangardy, dopełnione przez prace artystów międzynarodowych. Kolekcja nie jest pokazywana na stałe w Warszawie, lecz jest włączana w projekty Galerii Studio. Ostatnio jej część była prezentowana na wystawie „Kolekcja Galerii Studio w Warszawie” w 2021 roku. Nasz zbiór sztuki cały czas się rozwija, co roku poszerza się o nowe dzieła włączane na zasadzie zakupów lub darów.

Jest to oczywiście wybór. Całkowicie subiektywny. Z lampą na głowie, wędrując przez mroki magazynów Studio, rozglądamy się wokół, porozumiewając się ze sobą przy pomocy nie skodyfikowanego w pełni, lecz dla nas zawsze czytelnego, systemu znaków.