„W ukryciu wymachuję rękoma” Marty Jabłońskiej w Centrum Sztuki Galeria EL w Elblągu
Cechy wspólne, cechy wyjątkowe to cykl wystaw prezentujących działania artystek i artystów młodego pokolenia w zestawieniu z zasobami archiwalnymi i kolekcją Galerii EL. W tym roku projekt został poszerzony o komponent rezydencyjny – dwutygodniowy pobyt twórczy w Elblągu, którego efekty pokazujemy w przestrzeni wystawy. Zależy nam, by Galeria pozostała miejscem żywej wymiany, gdzie historia i współczesność przenikają się nie tylko na poziomie narracji, ale również realnego współistnienia sztuki tworzonej tu i teraz.
Do drugiej edycji projektu zaprosiliśmy Martę Jabłońską – artystkę pochodzącą z Inowrocławia, na co dzień mieszkającą i pracującą w Warszawie. Jej twórczość to czuła praca z materią i znaczeniem – wynikająca z potrzeby przyglądania się temu, co niedopowiedziane, nadwrażliwe, pozornie mało znaczące. Marta porusza się pomiędzy malarstwem, obiektem i działaniami efemerycznymi. Interesuje ją cielesność, współobecność, nieoczywiste relacje pomiędzy tym, co osobiste, a tym, co wspólne. Jej prace często mają charakter procesualny – powstają etapami, poprzez intuicyjne gesty i sytuacje, w których materia staje się partnerką do rozmowy.
W trakcie rezydencji Marta sięgnęła m.in. do dokumentacji wystawy Zderzenie Jana i Tomasza Dobrzyńskich z 1986 roku. Kluczowy okazał się motyw drewnianej deseczki, która w działaniach braci służyła jako matryca do serii druków tworzonych przy użyciu tradycyjnych technik graficznych. Dobrzyńscy zostawiali po niej wyraźne ślady – kontrolowane i utrwalane w materiale. Marta nie tworzy odbitek, ale tropi i wydobywa podobne ślady z rzeczywistości – fragmenty, skrawki, powierzchnie – przekładając je na abstrakcyjne kompozycje malarskie. To, co pierwotnie było narzędziem w procesie reprodukcji, staje się dla niej impulsem do budowania jedynego i niepowtarzalnego obrazu.
Podczas rezydencji artystka natrafiła również na fragment Notatnika robotnika sztuki z 19 lipca 1972 roku – zapisu zdarzenia, które miało miejsce w przestrzeni Galerii EL, a które dziś poraża chłodem relacji i instrumentalnym potraktowaniem uczestniczącej w nim młodej dziewczyny z Sopotu. Marta nie rekonstruuje tamtej sytuacji, ale oddaje głos bohaterce zapomnianej notatki. Interesuje ją niewidoczna historia – ta, która została zapisana obok głównego nurtu artystycznej opowieści. W tym geście odnosi się również do własnego doświadczenia milczenia – sytuacji, w których jej głos został pominięty lub odebrany. Poprzez działania artystyczne symbolicznie przywraca podmiotowość zarówno tej konkretnej postaci, jak i wielu kobietom, które z różnych powodów zostały wymazane z historii. Zwraca tym samym uwagę na szerszy problem – nieobecność kobiet-artystek w historii tworzonej w kręgu Galerii EL. Jej gesty są ciche, ale znaczące – zacierają granicę między dokumentacją a fikcją, pamięcią a wyobrażeniem, wrażliwością a stanowczością.
Wystawa Marty Jabłońskiej zamyka drugą edycję cyklu Cechy wspólne, cechy wyjątkowe. To prezentacja, która nie tylko odnosi się do historii miejsca, ale też podejmuje rozmowę z jego archiwum i dziedzictwem. Prace powstałe podczas rezydencji są wynikiem uważnego badania, refleksji i osobistego zaangażowania. Pokazują, że współczesna sztuka może przyczyniać się do odzyskiwania głosów pomijanych w historii – i przypominają, że historia instytucji nie jest zamkniętym rozdziałem, lecz przestrzenią otwartą na nowe interpretacje i pytania. Dzieląc się ponad 60-letnim dziedzictwem Galerii EL, chcemy zapraszać do jego współtworzenia, przetwarzania i ponownego odczytywania.
Przypisy
Stopka
- Osoby artystyczne
- Marta Jabłońska
- Wystawa
- W ukryciu wymachuję rękoma
- Miejsce
- Centrum Sztuki Galeria EL w Elblągu
- Czas trwania
- 8.05–13.07.2025
- Osoba kuratorska
- Maciej Bychowski, współpraca: Karolina Połom
- Fotografie
- Bartosz Zalewski
