„Uśmiech Meduzy” Teresy Tyszkiewicz w PGS w Sopocie

Prezentacja działań artystycznych Teresy Tyszkiewicz, która swoją sztuką w intuicyjny, niezwykle śmiały i zarazem sensualny sposób dawała wyraz kobiecemu doświadczaniu świata. Wystawa wydobywająca procesualność, cielesność i organiczność jej sztuki, oferuje wgląd w twórczość artystki od końca lata 70. do jej śmierci w 2020 roku.

Zestaw obrazów, fotografii i obiektów przestrzennych pokazuje emancypacyjny potencjał jej sztuki i radykalnie subiektywną wyobraźnię. Emocjonalna i intuicyjna, oparta na psychofizycznym przeżyciu, często wręcz ekstatyczna sztuka Tyszkiewicz realizowana była w zespoleniu ciała z substancjalną realnością natury.

Na scenę artystycznej awangardy wkroczyła na przełomie lat 70. i 80. jako autorka eksperymentalnych filmów. Zajmowała się performensem, fotografią, malarstwem, rysunkiem, tworzyła obiekty przestrzenne i rzeźby.

widok wystawy „Teresa Tyszkiewicz. Uśmiech meduzy”, fot. Tomasz Maryks

widok wystawy „Teresa Tyszkiewicz. Uśmiech meduzy”, fot. Tomasz Maryks

widok wystawy „Teresa Tyszkiewicz. Uśmiech meduzy”, fot. Tomasz Maryks

widok wystawy „Teresa Tyszkiewicz. Uśmiech meduzy”, fot. Tomasz Maryks

widok wystawy „Teresa Tyszkiewicz. Uśmiech meduzy”, fot. Tomasz Maryks

widok wystawy „Teresa Tyszkiewicz. Uśmiech meduzy”, fot. Tomasz Maryks

Jej monumentalne obrazy wykonane były zazwyczaj z użyciem szpilek. Nabijając nimi płótna, papiery, fotografie, blachy, różne obiekty, artystka wypracowała własny, bardzo indywidualny styl i to, co stało się udziałem niewielu twórców – wręcz natychmiastową rozpoznawalność jej prac. W sposób ich powstawania wpisana jest procesualność, czasochłonny wysiłek łączący metodyczną powtarzalność wbijania szpilek z ekspresją gestu przekłuwania różnych materii.

Niekonwencjonalne tworzywa jej kompozycji łączą mięsistość skłębionych tkanin i stężałej farby z niemal fizycznie odczuwalną ostrością metalowych szpilek i drutów. Obrazy malowane, spawane, nabijane a nawet wyrąbywane siekierą noszą w sobie ślady fizycznego wysiłku, zmagania z ich materią.

Autorka spektakularnych i niezwykle atrakcyjnych wizualnie obrazów wyprowadza doświadczenie odbiorców poza percepcję wzrokową. Materie, których używała, domagają się dotyku: kłujące szpilki, kolczaste druty, miękkie waty, puszyste pierza, osypujące się ziarna, twarde kamienie, zimne metale, kleiste substancje.

Zarówno w filmach jak totemicznych formach obiektów przestrzennych nawiązywała do archetypicznych znaczeń i subiektywnych, niekiedy bardzo intymnych doświadczeń i przeżyć. Ale prace artystki nie są ani narracyjne ani mimetyczne, nie opowiadają żadnych historii, raczej uwalniają siły pozwalające, by historie opowiedziały się same.

Tyszkiewicz łączyła żywiołowość swojej sztuki z rytmami natury i „uśmiechem meduzy”. Wystawa ukazuje prekursorską rolę artystki, która swoją sztuką prowokowała i otwierała pole do refleksji, które stają się wyzwaniem dla obecnych czasów.
Bożena Czubak