„Tymczas” w Galerii Miejskiej Arsenał w Poznaniu

Pojawiam się i znikam
Biorę chwilówkę
Gorzko ją przełykam

Choć trochę jestem
A trochę mnie nie ma
Oddycham tym czasem

Czy Ty czasem?

Wystawa Tymczas to finalna odsłona działalności poznańskiej Galerii Sandra w 2019 roku. Funkcjonująca jako nomadyczna agencja bez stałej siedziby, Galeria współpracuje, wspiera i zrzesza młode artystki związane z Poznaniem (studentki i niedawne absolwentki Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu). Są to twórczynie będące na początku swojej ścieżki artystycznej, posługujące się różnorodnymi strategiami i estetykami. Początki Sandry sięgają roku 2008, kiedy to jej istnienie zainicjowała Dominika Olszowy. Od początku efemeryczna, nieuchwytna, unikająca zaszufladkowania. W latach 2008-2015 odbyło się pięć pop-upowych odsłon Galerii.

Po kilkuletniej hibernacji, w 2019 roku, zespół kuratorski w składzie Magdalena Adameczek, Tomek Pawłowski Jarmołajew i Ola Polerowicz, wskrzesiło Sandrę i rozpoczęło jej nowy rozdział. W zeszłorocznym programie znalazły się gościnne projekty o charakterze performatywnym, wystawienniczym i procesualnym. Zostały one przygotowywane we współpracy z organizacjami, instytucjami i project space’ami na terenie całej Polski. Zaczęło się od jednodniowej Gry wstępnej w poznańskich galeriach Łęctwo i Luka, chwilę później Sandra zrobiła Handjob w galerii Widna w ramach CRACOW ART WEEK | KRAKERS 2019. Potem znów Poznań, gdzie wygrzewała się w majowym słońcu na Sundrise w Atelier Artel, a po małym Absolutorium wystartowała w dłuższą delegację. W czerwcu Galeria Sandra zatrzymała się na chwilę w zielonogórskiej Fundacji Salony przekształcając ją w tymczasową siłownię – Pokój w ruchu. Pod koniec lata wylewała zaś klimatyczne łzy w warszawskim lokalu_30 podczas rytualnego Sierpienia, by zaraz potem praktykować Empatię podczas Festiwalu Czterech Kultur w Łodzi, a na koniec wyznaczać trendy Sportowej elegancji w szczecińskiej galerii Obrońców Stalingradu 17.

Grupa artystek współpracujących w ramach Galerii Sandra nie tworzy regularnej formacji czy wyraźnego nurtu o charakterystycznych cechach, stylu lub spójnej idei. Niezależnie od indywidualnych postaw i strategii, często całkiem odmiennych, wspólną sprawą jest wzmacnianie głosów i perspektyw kobiet, stwarzanie bezpiecznej przestrzeni współpracy, swobodnej ekspresji i samostanowienia​​. Z założenia jednak wsparcie Sandry dla jej artystek jest tymczasowe.

Wystawa jako ostatnia manifestacja Galerii Sandra w tym składzie, odnosi się będzie do kwestii tymczasowości, rozproszenia i niepewności, które choć towarzyszą jej od początku, potęgowane są obecnym kryzysem pandemicznym oraz klimatycznym. Efemeryczny i roboczy charakter Sandry wynika w dużej mierze z prekarnych warunków funkcjonowania w świecie sztuki oraz doświadczenia późnokapitalistycznej fragmentaryzacji rzeczywistości. Ta sytuacja znacząco wpływa na twórczość młodych artystek; determinuje konkretne techniki, materiały i strategie – zwykle niskobudżetowe produkcje o dużym potencjale autowyzysku. Niezależność instytucjonalna będąca podstawą tej inicjatywy jednocześnie daje ograniczone możliwości rozwoju, co jest związane z działalnością bez własnego budżetu i przestrzeni. Warunki, w których niemożliwe jest długotrwałe zaangażowanie się w proces twórczy, otwierają jednak pole dla tymczasowych relacji, sojuszy i chwilowych wybuchów entuzjazmu. Od tymczasu do tymczasu.

„Tymczas. Letnia Rezydencja Galerii Sandra”, widok wystawy, fot. Jakub Krzyżanowski

„Tymczas. Letnia Rezydencja Galerii Sandra”, widok wystawy, fot. Jakub Krzyżanowski

„Tymczas. Letnia Rezydencja Galerii Sandra”, widok wystawy, fot. Jakub Krzyżanowski

„Tymczas. Letnia Rezydencja Galerii Sandra”, widok wystawy, fot. Jakub Krzyżanowski

„Tymczas. Letnia Rezydencja Galerii Sandra”, widok wystawy, fot. Jakub Krzyżanowski

„Tymczas. Letnia Rezydencja Galerii Sandra”, widok wystawy, fot. Jakub Krzyżanowski

„Tymczas. Letnia Rezydencja Galerii Sandra”, widok wystawy, fot. Jakub Krzyżanowski

„Tymczas. Letnia Rezydencja Galerii Sandra”, widok wystawy, fot. Jakub Krzyżanowski

„Tymczas. Letnia Rezydencja Galerii Sandra”, widok wystawy, fot. Jakub Krzyżanowski

„Tymczas. Letnia Rezydencja Galerii Sandra”, widok wystawy, fot. Jakub Krzyżanowski

Aktualna sytuacja zaczyna przeobrażać status artystek i artystów, pracowniczek i pracowników kultury z trudnego w niemożliwy. Pytamy się: produkcja czy przetrwanie – ale czy przetrwamy, nie produkując wystawy, która daje nam tymczasowo pracę? Umawiamy się na dzieło lub zlecenie, ulotny śmieciowy czas w świecie sztuki – ale zawsze to coś. Do czasu. W obliczu mizernych rokowań na przyszłość i wielu pytań o sens robienia sztuki teraz, mimo wszystko tworzymy, działamy i to robimy. Bo to przede wszystkim umiemy. Choć nie mamy wiele, dużo jesteśmy w stanie sobie wyobrazić. Czy komuś to potrzebne?

Rezydencja opiera się na formule otwartej pracowni i wystawy w procesie. W jej trakcie Ambasadorki Galerii Sandra realizują na miejscu przestrzenne i wystawiennicze eksperymenty, działania performatywne oraz badają możliwości spotkań w nowej rzeczywistości, wymagającej adaptacji do epidemiologicznych obostrzeń. Prace powstające w toku rezydencji stopniowo narastają, przybierają tymczasowe formy i lokalizacje, sukcesywnie zapełniając sale ekspozycyjne – budują wystawę, która zmaterializuje się w formie 4 epizodów. Proces oraz rezultaty rezydencji można na bieżąco śledzić za pomocą kanałów społecznościowych

Na wystawie, obok nowo powstających prac, znajdują się również archiwalne materiały Galerii Sandra z działalności w 2019 roku. Otwarciu ekspozycji towarzyszyła również premiera strony internetowej Galerii, zawierającej biogramy i portfolia artystek, dokumentacje Sandrowych wystaw oraz teksty i publikacje. W ten sposób zaistniałe tymczasowe sytuacje zostają utrwalone w przestrzeni wirtualnej, przynajmniej na jakiś czas.