„Two Ribbons Engaged in an Aerial Combat” Marii Lobody w Elementarzu dla mieszkańców miast

W XVI-wiecznych angielskich pałacach, na sufitach niektórych pomieszczeń, można znaleźć zworniki w kształcie róży. Ten znak był, z jednej strony, emblematem dynastii Tudorów, lecz z drugiej – wskazywał, że gości w danym pomieszczeniu obowiązuje reguła dyskrecji: słowa wypowiadane w komnacie nie powinny pod żadnym pozorem opuszczać jej granic. Róża – choć, w tym przypadku, róża pustyni – znajduje się też w południowym skrzydle strychu przy Adama Asnyka 7. W twórczości Marii Lobody ów znak staje się swoistym „zaklęciem”, które definiuje atmosferę jej wystaw – ale i zaproszeniem dla widzów, by weszli w sekretny pakt z artystką, poszukując pod powierzchnią obrazów ukrytych aluzji czy wibrujących śladów afektu. W podobny sposób działają obecne na jej wystawach polecenia, które nakazują odbiorcom zignorować wybrane elementy lub zwrócić na nie uwagę. Wystawę w Elementarzu otwiera polecenie, by zignorować buty bankiera, które w niewyjaśniony sposób zawisły na drzewie. Trudno rozstrzygnąć, czy bankier jest widmem świata przedstawionego w kinie noir – czy też tego świata, który możemy współcześnie oglądać za oknami. Ponieważ okna na samej wystawie przesłaniają witraże-zegary wskazujące wyłącznie godziny przed świtem, cała przestrzeń zyskuje graniczny charakter. Artystka z rozmysłem skonstruowała świat, który trudno umieścić pomiędzy fikcją i rzeczywistością, dniem oraz nocą, jak również teraźniejszością i historią.

Maria Loboda, „Two Ribbons Engaged in an Aerial Combat”, widok wystawy, fot. Michał Sosna

Maria Loboda, „Two Ribbons Engaged in an Aerial Combat”, widok wystawy, fot. Michał Sosna

Maria Loboda, „Two Ribbons Engaged in an Aerial Combat”, widok wystawy, fot. Michał Sosna

Maria Loboda, „Two Ribbons Engaged in an Aerial Combat”, widok wystawy, fot. Michał Sosna

Maria Loboda, „Two Ribbons Engaged in an Aerial Combat”, widok wystawy, fot. Michał Sosna

Maria Loboda, „Two Ribbons Engaged in an Aerial Combat”, widok wystawy, fot. Michał Sosna

Maria Loboda, „Two Ribbons Engaged in an Aerial Combat”, widok wystawy, fot. Michał Sosna

Maria Loboda, „Two Ribbons Engaged in an Aerial Combat”, widok wystawy, fot. Michał Sosna

Maria Loboda, „Two Ribbons Engaged in an Aerial Combat”, widok wystawy, fot. Michał Sosna

Maria Loboda, „Two Ribbons Engaged in an Aerial Combat”, widok wystawy, fot. Michał Sosna

Maria Loboda, „Two Ribbons Engaged in an Aerial Combat”, widok wystawy, fot. Michał Sosna

Maria Loboda, „Two Ribbons Engaged in an Aerial Combat”, widok wystawy, fot. Michał Sosna

Maria Loboda, „Two Ribbons Engaged in an Aerial Combat”, widok wystawy, fot. Michał Sosna

Maria Loboda, „Two Ribbons Engaged in an Aerial Combat”, widok wystawy, fot. Michał Sosna

Maria Loboda, „Two Ribbons Engaged in an Aerial Combat”, widok wystawy, fot. Michał Sosna

Tytuł wystawy Marii Lobody Two Ribbons Engaged in an Aerial Combat (w wolnym tłumaczeniu: „Dwie wstęgi ujęte w powietrznym pojedynku”) nawiązuje do osiemnastowiecznej ryciny Jeana Baptiste’a Pillementa, która przedstawia dwa dryfujące w powietrzu okręty. To właśnie ta fantastyczna scena, wraz z inspiracjami kinem noir, stanęła u podstaw koncepcji wystawy w Elementarzu dla mieszkańców miast. Podczas gdy forma rzeźbiarskiej instalacji, która znajduje się w centrum wystawy, nawiązuje do pracy Pillementa, jej kolorystyka koresponduje z ubiorem bohaterów Okna na podwórze Alfreda Hitchcocka – trwających w niejednoznacznej relacji Lisy i Jeffa, bywalczyni salonów i jej przyjaciela-fotografa. Ze wspomnianych tekstów kultury pochodzą jednak nie tylko formalne rozwiązania w pracach Lobody, ale również interpretacyjny schemat, który opiera się – jak w przypadku wielu innych realizacji artystki – na zasadzie gry przeciwstawień. Na wystawie światło ściera się z ciemnością, obfitość z prostotą, a seksualne pasje z grozą. Dramaturgia tych starć rozpisana jest w warstwie symbolicznej, ale nie mniejszą rolę odgrywa w niej panująca w pomieszczeniach atmosfera czy choreografia prac oraz ruchu odwiedzających.