„Terytorium Komanczów” Anny Baumgart w Galerii Sztuki Wozownia
Wystawa Anny Baumgart pt. Terytorium Komanczów w Galerii Sztuki Wozownia to przegląd najważniejszych filmów artystki z ostatnich lat. Celem prezentacji jest przedstawienie wybranego obszaru jej działalności i ukazanie go w kontekście twórczej strategii, polegającej na mierzeniu się z trudnymi tematami, związanymi m.in. z historią i pamięcią, poprzez kreowanie filmowych opowieści, w których fakty mieszają się z fikcją, a materiały dokumentalne zostają na nowo przepracowane.
Tytuł wystawy – zaczerpnięty z książki Arturo Péreza-Reverte, będącej refleksją nad doświadczeniami korespondenta wojennego – jest pojęciem używanym na określenie przestrzeni niebezpiecznych, gdzie lepiej się nie zapuszczać. Na „terytorium Komanczów” stale odczuwa się realne zagrożenie i atmosferę napięcia. W takich warunkach siłą rzeczy otoczenie można obserwować tylko wyrywkowo. Choć dokonywany tu ogląd rzeczywistości jest migawkowy, uzyskiwany obraz zdarzeń paradoksalnie staje się przez to dużo prawdziwszy i bardziej sugestywny.
W swojej twórczości Baumgart decyduje się na eksplorację historycznych i kulturowych przestrzeni, których badanie obarczone jest dużym ryzykiem. Krąg jej zainteresowań stanowią – jak stwierdził historyk sztuki, prof. Andrzej Turowski – nisze „wielkich spraw”. Artystka pozostaje otwarta na to, co marginalizowane, a zmiana perspektywy i przyjęcie innego punktu widzenia pozwala jej na podważenie dominującego sposobu percepcji rzeczywistości, naznaczonego przez mity, stereotypy i kulturowe klisze. W swoich filmach dotyka problemu poznania / zrozumienia, które nie ogranicza się tylko do bazowania na faktach. Artystka podąża bowiem za przekonaniem, że naszą wizję świata i przeszłości kreują nie tylko konkretne wydarzenia, opowieści, dokumenty czy symbole, ale także niedopowiedzenia i wyobrażenia, które powstają na bazie docierających do nas strzępów informacji.
Na wystawie w Wozowni zobaczymy m.in. kultową już opowieść Zdobywcy słońca (2012) o pociągu ze sztuką propagandową, jadącym w 1920 r. z Moskwy do Berlina, czy też filmowe narracje o pamięci i zapominaniu (Świeże wiśnie z Appendix; Synekdocha). Ważnym elementem pokazu jest także jedna z najnowszych realizacji wideo artystki – Ciemna materia sztuki (2015), traktująca o współczesnym artworldzie i (nie)obecności w powszechnej świadomości artystów, którzy nie odnieśli medialnego sukcesu. Tytuł filmu odnosi się do pojęcia, jakie ukuł Gregory Scholette – amerykański artysta i teoretyk. Określa ono zjawisko koncentracji uwagi odbiorców i krytyków na nielicznej grupie artystów gwiazd, podczas gdy całą resztę pomija się jako ową „ciemną materię sztuki”. Obecność i działalność tych, którzy są powszechnie niedostrzegani, jest jednak konieczna, ponieważ to oni stanowią koło zamachowe całego systemu. W swoim filmie Baumgart prosi wybitnych polskich badaczy o skomentowanie tej prawidłowości, a także przedstawia sylwetki dziesięciu artystów działających w Sopocie, zadając im pytanie, jak fakt bycia na marginesie przekłada się na ich codzienne funkcjonowanie.
Prace Baumgart łączy przede wszystkim to, że artystka gra w nich z konwencją filmu dokumentalnego. Wykorzystuje fragmenty już wcześniej istniejących materiałów (np. ujęcia znalezione w kronikach filmowych czy fabułach), ale kreuje także od podstaw obrazy tylko udające reportaże. Filmy Baumgart, które są mieszanką faktów, mitów, wizji i fantazji, nie utrwalają niczego, lecz stanowią pokłosie dialogu między świadectwem przeszłości a osobistym doświadczeniem. Jak stwierdziła filmoznawczyni Iwona Kurz, artystka zajmuje w nich stanowisko aktywnego i krytycznego mnemona, czyli osoby odpowiedzialnej w danej społeczności za pamiętanie.
Przypisy
Stopka
- Osoby artystyczne
- Anna Baumgart
- Wystawa
- Terytorium Komanczów
- Miejsce
- Galeria Sztuki Wozownia
- Czas trwania
- 14.10 – 20.11.2016
- Strona internetowa
- www.wozownia.pl
