„Tadeusz Kantor. Widma” w Cricotece

Świat stał się bliski śmierci i – poprzez tę parantelę – bliski poezji. […] Wszystko mogło się zdarzyć. Zatarły się granice czasu.^[1]

Nowa wystawa prezentuje w większości nie pokazywane dotąd na stałej ekspozycji obiekty, przedmioty i kostiumy ze spektakli Tadeusza Kantora. Tym razem kuratorzy radykalnie zmieniają narrację wpisaną w dotychczasowe pokazy kolekcji przygotowywane zgodnie z instrukcjami pozostawionymi przez samego artystę. Zacierają granice czasu i budują przestrzeń dla nowych interpretacji. Obiekty sceniczne tworzą krajobraz po katastrofie, tracą swą odrębność i generują nowe, intuicyjne znaczenia.

Zwiedzający po raz pierwszy na wystawie stałej mają okazję zobaczyć m.in. Wielki ambalaż końca XX wieku ze spektaklu Nigdy tu już nie powrócę oraz Barykadę z Niech sczezną artyści.

W sklepie

Wystawę „Tadeusz Kantor. Widma” w Cricotece recenzuje Wojciech Szymański

Wiodącym tematem wystawy jest pamięć o trudnej przeszłości, zarówno w wymiarze historycznym, jak i osobistym – idea wyraźnie obecna w twórczości wizjonera teatru. O ile I wojna światowa była dla Kantora mglistym wspomnieniem, ukształtowanym przez pamięć zbiorową, o tyle II wojnę światową przeżył on w pełni świadomie. Był to czas zagrożenia i destrukcji, a jednocześnie czas tworzenia, które na zawsze zostało naznaczone buntem i protestem przeciw mechanizmom rządzącym historią.

Upływają lata 40… 50… 60… 70… rozwijają się idee artystyczne, ale nieustannie, jakby z daleka, odbieram ostrzegawcze sygnały, być może – jest to głos wewnętrzny i nakazujący, dyktujący mi takie, a nie inne postępowanie – PROTEST, BUNT PRZECIW ŚWIĘTOŚCIOM GŁOSZONYM OFICJALNIE, PRZECIW WSZYSTKIEMU, CO „ZATWIERDZONE”, ZA REALNOŚCIĄ, ZA „BIEDĄ”… […] Bo z biegiem czasu pojawiły się i urosły do niebywałej potęgi inne groźne symptomy naszej epoki: TĘPA BIUROKRACJA, WSZECHWŁADNA TECHNIKA, KANIBALIZM KONSUMPCJI, POWSZECHNY, OBOWIĄZUJĄCY PRAKTYCYZM ŻYCIA, OTĘPIAJĄCY UMYSŁ I DUCHA LUDZKIEGO…^[2]

„Tadeusz Kantor. Widma”, widok wystawy

„Tadeusz Kantor. Widma”, widok wystawy

„Tadeusz Kantor. Widma”, widok wystawy

„Tadeusz Kantor. Widma”, widok wystawy

„Tadeusz Kantor. Widma”, widok wystawy

„Tadeusz Kantor. Widma”, widok wystawy

„Tadeusz Kantor. Widma”, widok wystawy

„Tadeusz Kantor. Widma”, widok wystawy

Kuratorzy wystawy, Małgorzata Paluch-Cybulska oraz Michał Kobiałka, szukają odpowiedzi na pytania:

W jaki sposób historia powszechna, Zagłada, pierwsza i druga wojna światowa oraz przeobrażenia społeczno-polityczne wpłynęły na twórczość i biografię artysty? Jak historia determinuje rozwój sztuki? W jaki zaś sposób sztuka reprezentująca trudną przeszłość czy poczucie zagrożenia determinuje metody wystawiennicze oraz prowokuje refleksję dotyczącą granic naszego poznania i zasad trudnej rozmowy o odmienności, historii, religii, o nas samych…?

Istotnym elementem aranżacji jest rampa dla zwiedzających, nawiązująca do nigdy nie zrealizowanej przez Kantora idei, w której aktorzy na wybiegu mieli być obserwowani przez obiekty teatralne. Na wystawie Tadeusz Kantor. Widma to zwiedzający są obserwowani przez eksponaty. Prezentację dopełnia teatralne oświetlenie, projekcje i efekty dźwiękowe.

^{[1] Tadeusz Kantor, Ulisses 1944, w: tegoż, Metamorfozy…, dz. cyt. s. 83.
[2] Tadeusz Kantor, Lekcje mediolańskie, dz. cyt., 90–91.}