Szum 32/2021

W 2010 roku miała miejsce katastrofa pod Smoleńskiem, z kolei rok 2020 to pandemia. Zdarzenia te wytworzyły społeczno-polityczny koktajl, który wyostrzył procesy zachodzące również w polu sztuki. Dlatego zdecydowaliśmy, że w 2021 roku wszystkie wydania „Szumu” ukażą się pod szyldem „10/20” (znak graficzny zaprojektowała Marta Lissowska). W kolejnych numerach przyjrzymy się poszczególnym obszarom polskiej sztuki w drugiej dekadzie XXI wieku. Na dobry początek Aleksy Wójtowicz bierze pod lupę to, co w sztuce najważniejsze – postawy pokoleniowe. Jego zdaniem najbardziej dojmującym doświadczeniem młodych artystów, kuratorek i krytyczek jest funkcjonowanie w warunkach globalnych przemian (klimatycznych, kulturowych, politycznych…), co z kolei prowadzi do zerwania międzypokoleniowej więzi – bodaj najdotkliwszego po 1989 roku. „Aby do Potopii”, postuluje Wójtowicz, rozkładając na czynniki pierwsze realia dziadocenu w sztuce polskiej.

Co poza tym? Marcowy „Temat numeru” to dekolonizacja zbiorów muzealnych. Przy okazji długo oczekiwanego otwarcia Galerii Sztuki Starożytnej w Muzeum Narodowym w Warszawie Dorota Jagoda Michalska sprawdza, co kryje się pod nieskazitelną aranżacją ekspozycji. Polska w swej historii straciła wiele dzieł sztuki, ale czy innych sobie nie przywłaszczyła? Czy na pewno mamy czyste dłonie? Bo że białe – nie ulega wątpliwości. Wraz z autorką postulujemy, aby taka dyskusja zaczęła się również nad Wisłą. W „Interpretacjach” Ewa Majewska (we współpracy z Ewą Opałką) przypomina twórczość debiutującej w latach 80. Marioli Przyjemskiej. Mamy nadzieję, że po kameralnej wystawie w Polach Magnetycznych nastąpi prawdziwy comeback tej „flanerki w neoliberalnym mieście”. Z kolei Alicja Żebrowska to artystka dobrze znana, autorka prac kanonicznych – ale czy na pewno wystarczająco rozpoznana? Rozmowa Łukasza Białkowskiego to kolejny argument na rzecz konieczności rewizji obrazu tak zwanej sztuki ciała/sztuki krytycznej.

W neoliberalnym mieście miały też miejsce największe od kilkunastu lat protesty – kobiet, przeciwników rządu czy obrońców praworządności. Dokumentuje je Archiwum Protestów Publicznych, które w „Obiekcie kultury” bierze pod lupę Marcin Stachowicz (a jeden z kadrów APP zdobi naszą okładkę). Być może napięcia społeczne nie byłyby tak gwałtowne, gdyby polska modernizacja przebiegała w inny sposób. Piotr Kosiewski w dziale „Teoretycznie” analizuje pod tym kątem książki Jakuba Woynarowskiego – autora osobnego, zajmującego przestrzeń na styku teorii, komiksu, grafiki i sztuk wizualnych. W „Bloku” tradycyjnie przyglądamy się scenom artystycznym naszych sąsiadów. Tym razem Karolina Plinta zastanawia się, co ma zrobić krytyczka w dobie postkonkursów – turniejów bez hierarchii i ocen, bez podziału na wygranych i przegranych. Jednak kolejna edycja Jindřich Chalupecký Award pokazuje, że sztuka nadal dzieli się na tę mniej i bardziej udaną. Z problemem tym już mierzy się Alicja Knast, świeżo upieczona dyrektorka Galerii Narodowej w Pradze, która dzieli się z nami „Wskazanymi”. Artysta z naszego regionu gości też w „Do widzenia” – tym razem prezentujemy znakomite prace Sergeya Shabohina. Numery zamykamy tradycyjnie blokiem recenzji, między innymi wystaw w Galerii Bielskiej, szczecińskiej Trafostacji, BWA Wrocław, Centralnym Muzeum Włókiennictwa w Łodzi czy w białostockim Arsenale.

Aby do Potopii, aby do wiosny!

Jakub Banasiak

SPIS TREŚCI

15
OD REDAKCJI

24
10/20
Aby do Potopii. Młoda sztuka wobec dekady 2010–2020
tekst: Aleksy Wójtowicz

46
TEMAT NUMERU
Czyste białe dłonie. Wstęp do dyskusji o dekolonizacji polskich muzeów
tekst: Dorota Jagoda Michalska

60
INTERPRETACJE
Mariola Przyjemska. Flanerka w neoliberalnym mieście
tekst: Ewa Majewska
współpraca: Ewa Opałka

80
OBIEKT KULTURY
Podpalić lont. Archiwum Protestów Publicznych i ożywianie kolekcji
tekst: Marcin Stachowicz

94
TEORETYCZNIE
O inną modernizację. Wokół książek Jakuba Woynarowskiego
tekst: Piotr Kosiewski

102
BLOK
W tym konkursie wygrywają wszyscy (albo nikt)
tekst: Karolina Plinta

116
DO WIDZENIA
Sergey Shabohin

122
ROZMOWA
Za dużo wolności szkodzi
Z Alicją Żebrowską rozmawia Łukasz Białkowski
fotografie: Jan Jurczak

144
STRONA ARTYSTKI/ARTYSTY
Karolina Konopka, Bajaderka
Yuriy Biley, Bardzo kontrowersyjny zapis dotyczący niszczenia waszych prac
Ala Savashevich, Poza. Pozycja. Sposób.
Bruno Neuhamer, Poczekalnia
Aniela Wesoły, Sennik / Rytuały trzecie
Jan Eustachy Wolski, The Prettiest Star

150
RECENZJE

188
WSKAZANE
Alicja Knast

RECENZJE

151
TRZY TO JUŻ TŁUM, tekst: Agata Pyzik

156
JOANNA KRAKOWSKA, Odmieńcza rewolucja. Performans na cudzej ziemi, tekst: Aleksander Kmak

159
Milk Me Sugar, tekst: Aleksander Kmak

162
Pole bitwy, tekst: Arkadiusz Półtorak

165
Die Sonne nie świeci jak słońce, tekst: Karolina Plinta

168
AGNIESZKA CHMIELEWSKA, Wyobrażenia polskości. Sztuki plastyczne II Rzeczypospolitej w perspektywie społecznej historii kultury, tekst: Wojciech Szymański

171
Działy otwarte / Działy zamknięte, tekst: Piotr Policht

175
PIOTR ŁAKOMY, Pod jednym dachem, tekst: Jakub Bąk

177
Marian Warzecha. Zbiór otwarty, tekst: Anna Batko

180
SEBASTIAN SEBULEC, Futro, tekst: Janek Owczarek

183
JAN EUSTACHY WOLSKI, KONRAD ŻUKOWSKI, Decadent Banality: In Search of Extravaganza, tekst: Piotr Policht