„Studium posłuszeństwa” Marka Chlandy w Muzeum Sztuki w Łodzi

Marek Chlanda nigdy nie należał do artystów tworzących jednoznacznie polityczne czy krytyczne prace. Nie angażował się również w polityczne ruchy. Jego zdystansowana i pełna ironii perspektywa wobec otaczającej go rzeczywistości, zarówno społeczno-politycznej jak i tej dotyczącej świata sztuki, nie pozostawała jednak bez wpływu na poszczególne realizacje. Ta „osobność” nastręcza także problemy z klasyfikacją realizacji Chlandy wedle tradycyjnych gatunków. Rysunki, rzeźby, obiekty – prace Marka Chlandy wymykają się tym jednoznacznym kategoriom.

„Skoro rzeźbie brakuje witalności, tego co jest sensem spotkania ciał, może dałoby się doprowadzić do jednoczesnego ożywienia rzeźby i urzeźbienia ruchu” – tak o swoim eksperymencie choreograficznym mówił Marek Chlanda podczas realizacji spektaklu Dzień Dobry/Buenos Dias. Kiedy indziej zaś tłumaczył, że rysunek oparty jest na dwóch podstawowych zjawiskach: ruchu i czasie, a podstawowym materiałem, z którym pracuje rysownik, jest jego własne ciało. W realizacjach Chlandy elementy przestrzeni łączą się z ruchem widza i jego cielesną obecnością. Dlatego też odniesieniami bliskimi jego twórczości, zwłaszcza z dzisiejszej perspektywy, są sztuki performatywne czy choreografia.

Praktyka artystyczna Chlandy jest ciągłym procesem badawczym, opartym na błądzeniu i pełnym utożsamieniu form życia i form sztuki. Obiektem badania staje się sam artysta ze swoją cielesnością oraz relacje powstające w obrębie przestrzeni pomiędzy obiektami.

Marek Chlanda, „Studium posłuszeństwa”, fragment wystawy

Marek Chlanda, „Studium posłuszeństwa”, widok wystawy

Marek Chlanda, „Studium posłuszeństwa”, widok wystawy

Marek Chlanda, „Studium posłuszeństwa”, widok wystawy

Marek Chlanda, „Studium posłuszeństwa”, widok wystawy

Marek Chlanda, „Studium posłuszeństwa”, widok wystawy

Marek Chlanda, „Studium posłuszeństwa”, widok wystawy

Marek Chlanda, „Studium posłuszeństwa”, widok wystawy

Punktem wyjścia wystawy jest jedna z najnowszych realizacji artysty, tytułowe Studium posłuszeństwa (2018). Praca powstała w Nowej Hucie, w momencie demontażu Szkoły utopii, projektu na poły wystawienniczego, na poły teatralnego, realizowanego w przestrzeniach opuszczonego skrzydła budynku dawnego Technikum Elektrycznego. Studium… powstało niejako na marginesie Szkoły utopii, w momencie wyprowadzki. Instalacja zaistniała w przestrzeni jednej z klas szkolnych, właściwie bez widzów.

Studium posłuszeństwa zbudowane jest z tworzących ostre kanty dróg-labiryntów oraz wplecionych w nie fragmentarycznych postaci-figur choreograficznych. Pięciożyłowy kabel – podstawa ich konstrukcji – jest giętki i podatny na odkształcenia. Czasem sprężynuje i wtedy każda z figur sama określa swoją formę i pozycję. Marek Chlanda pozwala figurom na pewną swobodę. Obdarza je potencjalnością ruchu, w którym ucieleśniają kompozycję przestrzeni i istniejące w niej relacje.

1

Rozmowy 15.12.2017

Szkoła jako rodzaj akrobatyki. Rozmowa z Markiem Chlandą

Martyna Nowicka

Labirynt Studium posłuszeństwa zbudowany jest z pozostałości Miejsc rysunkowych, realizacji, tworzonych często w przypadkowych przestrzeniach: pustostanach lub prywatnych mieszkaniach od początku lat 80.. Artysta wykorzystywał w nich zastaną strukturę architektoniczną, tworząc wielowarstwowe i wielowymiarowe zespoły prac wpisanych w przestrzeń do tego stopnia, że dzieła ulegały destrukcji wraz z miejscami ich realizacji. Ich obecność w muzeach czy galeriach stanowiła często rodzaj kompromisu między realizowanym prywatnie, ciągłym procesem, a zewnętrzną, wynikającą z logiki świata sztuki potrzebą upubliczniania dzieł. Wpisane w Studium… fragmenty historycznych prac Chlandy noszą ślady swojej drogi: pieczątki muzeów i instytucji, w których niegdyś były obecne, znaki odpraw celnych, transportów. Te skrawki ich dawnego życia budują dodatkową przestrzeń labiryntu, który jest kontekstem i sceną tworzonej przez Chlandę choreografii.

Wystawa Marka Chlandy, artysty, którego twórczość na różne sposoby wiąże się z historią Muzeum Sztuki w Łodzi, krąży wokół wyznaczonych przez Studium posłuszeństwa wątków. Łączy elementy historyczne ze współczesnymi. Podąża za artystą i jego procesami badawczymi. Bada pozostawione przez niego mapy, szkicowniki, zapisy ruchu, ślady gestów. Otwiera się na sensualne i intuicyjne skojarzenia. Poszukuje śladów strategii choreograficznych w obrębie odmiennych rodzin prac. Odwołuje się do narzędzi montażu w miejsce myślenia o kompozycji przestrzeni i chronologii.