„Status artysty zawodowego” i Narodowy Fundusz Artystów (aktualizacje)
Nadchodzące wybory budzą dyskusje nie tylko na temat społecznych i ekonomicznych aspektów programów poszczególnych partii, ale także ich pomysłów na kulturę. Zastanawiający pod tym względem jest nagłośniony przez dziennikarza Tomasza Skorę projekt ustawy specjalnego statusu artysty — określanego jako „Artysta zawodowy”. Tytuł ten miałaby przyznawać rada Narodowego Funduszu Artystów. Dyskusja o projekcie, zinterpretowana jako programowa propozycja PiSu, odżyła dzisiaj w mediach społecznościowych.
Status artysty zawodowego ma przysługiwać absolwentom studiów II stopnia uczelni artystycznych (lub ogólnokształcących szkół baletowych) oraz osobom fizycznym, które mają udokumentowany dorobek artystyczny, potwierdzony przez stowarzyszenie reprezentatywne. Osoby, którym zostanie przyznany status artysty zawodowego, będą mogły legitymować się „Kartą artysty zawodowego” i przysługiwać im będzie prawo do opłacania składek na ubezpieczenie społeczne, ubezpieczenie zdrowotne i Fundusz Pracy w wysokości łącznych składek ustalonych dla ubezpieczonego i płatnika, wyliczonych dla minimalnego wynagrodzenia za pracę”. Artyści, których dochód byłby niższy od przeciętego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim roku kalendarzowym, mogliby liczyć na dopłatę, przyznaną przez powołany w tym celu Fundusz Wsparcia Artystów Narodowych.
Więcej informacji na temat projektu ustawy tutaj.
Aktualizacja: Na temat projektu „Statusu zawodowego artysty” wypowiedziało się także Obywatelskie Forum Sztuki Współczesnej, przypominając, że projekt ustawy nie jest nowy. O jego potencjalnych minusach OFSW ostrzegało w lutym tego roku w artykule zamieszczonym na łamach Krytyki Politycznej. Przy okazji rozgorzałej na nowo dyskusji o projekcie wyłuszczyło na swoim facebookowym koncie, które konkretnie propozycje PiSu mogą być szkodliwe:
„1. konieczna będzie weryfikacja dorobku przez duże stowarzyszenia twórcze. Jakie one są każdy, wie albo się domyśla. Czy to jest dobre — NIE
2. czy zajmując się sztuką współczesną (tzn. nie malarstwem pejzażowym, drzeworytem albo rzeźbą pomnikową) masz szansę być ubezpieczonym — raczej NIE.
3. Czy projekt służy artystom ? Nie, służy przede wszystkim wielkim stowarzyszeniom twórców, które w ten sposób odzyskają dawne znaczenie.
4. Czy dobrze przemyślano, jak wygląda praca artysty prekariusza i dostosowano pod niego regulacje? NIE
5. Czy ten system pomoże artystom ? NIE — pomoże ludziom którzy go napisali w zaciszu gabinetów, udając, że jest konsultowany.”
Aktualizacja 2:
W związku z pojawiającymi się w mediach dyskusjami o ustawie, swoje stanowisko w sprawie wydał Zespół Ekspertów Ogólnopolskiej Konferencji Kultury wraz z listą sygnatariuszy:
„Projekt ustawy o statusie artysty zawodowego powstał w wyniku trwającej od 2017 roku debaty środowisk artystycznych reprezentujących wszystkie profesje i formy organizacyjne (stowarzyszenia artystyczne, związki twórcze, instytucje kultury itp.), ponad podziałami wynikającymi z różnic światopoglądowych czy języków sztuki. Nie jest projektem rządowym, choć powstał w wyniku Ogólnopolskiej Konferencji Kultury zainicjowanej przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Mechanizmy zaproponowane w projekcie dają szansę na dostosowanie obowiązującego prawa, w szczególności w zakresie ubezpieczeń społecznych, do specyfiki działalności artystycznej, a także odpowiadają na szereg palących kwestii, np. dotyczących kosztów uzyskania przychodu z owej działalności.
Zgodnie z projektem, status artysty nie jest obowiązkowy i nie warunkuje w żaden sposób działalności artystycznej czy twórczej (amatorskiej czy zawodowej). Można go uzyskać posiadając odpowiednie wykształcenie lub dorobek potwierdzony przez wybrane przez artystę reprezentatywne stowarzyszenie artystyczne lub związek twórczy. Ustawa określa warunki reprezentatywności w/w organizacji w sposób przejrzysty i pluralistyczny. Polska Izba Artystów – instytucja zarządzająca procesem i Funduszem Wsparcia Artystów – zostaje oddana w zarząd środowiskom artystycznym: aż 14 z 19 członków jej Rady, do której kompetencji należy m.in. powoływanie dyrektora Izby, to reprezentanci organizacji artystycznych.
Projekt w chwili obecnej nie wszedł jeszcze na etap oficjalnych konsultacji społecznych rozpoczynających formalny proces legislacyjny, dlatego w imieniu reprezentowanych przez nas artystów i twórców apelujemy o zaprzestanie niepopartych rzetelną analizą działań dezinformacyjnych i ewentualne podjęcie rzeczowej dyskusji.
Członkowie Zespołu Ekspertów Ogólnopolskiej Konferencji Kultury
Romana Agnel, Cracovia Danza
Piotr Baron, Polska Orkiestra Sinfonia Iuventus
Maxymilian Bylicki, Instytut Muzyki i Tańca
Dorota Ilczuk, Uniwersytet SWPS
Janusz Janowski, Związek Polskich Artystów Plastyków
Przemysław Kieliszewski, Teatr Muzyczny w Poznaniu
Magdalena Lankosz, Związek Zawodowy Reżyserów Polskich – Gildia Reżyserów Polskich
Zygmunt Miłoszewski, Unia Literacka
Paweł Onochin, Stowarzyszenie Twórców Ludowych
Paweł Płoski, Akademia Teatralna im. Aleksandra Zelwerowicza, Teatr Narodowy
Julia Ruszkiewicz, Koło Młodych Stowarzyszenie Filmowców Polskich
Katarzyna Smyk, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej
Artur Szklener, Narodowy Instytut Fryderyka Chopina
Mateusz Werner, Wydział Nauk Humanistycznych UKSW
Hanna Wróblewska, Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki”
