„Rzeczpospolita Zakopiańska 1918” w Muzeum Tatrzańskim

Wystawa Rzeczpospolita Zakopiańska 1918 wpisuje się w obchody 100. rocznicy odzyskania niepodległości w Zakopanem. Zakopane było pierwszą miejscowością na ziemiach polskich, która samodzielnie 31 października 1918 roku zrzuciła panowanie zaborcy. Wystawa jest dokumentacją procesu historycznego odzyskania niepodległości oraz początków budowy administracji i instytucji państwowości polskiej w Zakopanem, jako zbiorowego wysiłku jego mieszkańców. Poprzez prezentację dzieł sztuki które powstały w Zakopanem w okresie formowania się Legionów Polskich oraz tworzenia zrębów niepodległego państwa przypomina także o wybitnych i mniej znanych postaciach biorących udział w odzyskaniu niepodległości. Na wystawie prezentowane są również archiwalne dokumenty i fotografie. Celem wystawy jest także przypomnienie postaci Stefana Żeromskiego, nie tylko jako jednego z najwybitniejszych pisarzy polskich, ale też wielkiego społecznika, któremu Zakopane tak wiele zawdzięcza. To jego autorytetowi należy przypisać, że niepodległość odzyskano własnymi siłami, bez przemocy, przy zaangażowaniu wszystkich warstw społecznych.

Kazimierz Sichulski, „Stefan Żeromski”, karykatura, ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego

Kazimierz Sichulski, „Leon Wyczółkowski i Wilhelm Mitarski”, karykatura, ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego

„Rzeczpospolita Zakopiańska 1918”, widok wystawy

„Rzeczpospolita Zakopiańska 1918”, widok wystawy

„Rzeczpospolita Zakopiańska 1918”, widok wystawy

„Rzeczpospolita Zakopiańska 1918”, widok wystawy

Na wystawie prezentujemy oryginały i skany dokumentów związanych z funkcjonowaniem Organizacji Narodowej i Rady Narodowej w Zakopanem w październiku – listopadzie 1918 roku, jak również fotografie obiektów, które były świadkami odzyskania niepodległości. Istotnym środkiem przekazu ekspozycji jest kilkadziesiąt fotografii portretowych uczestników tych historycznych wydarzeń wraz z notkami biograficznymi. Pochodzą one ze zbiorów Muzeum Tatrzańskiego, osób prywatnych (rodzin) i domeny publicznej.

Przede wszystkim jednak wydarzenia historyczne ukazane zostały poprzez wymiar artystyczny. Stało się to za sprawą dzieł sztuki, przede wszystkim tych, które powstały w Zakopanem w okresie formowania się Legionów Polskich.

Zaprezentowane zostały między innymi dwie duże kolekcje powstałe w okresie I wojny światowej: karykatury autorstwa Kazimierza Sichulskiego, przedstawiające przebywających wówczas pod Tatrami wybitnych artystów, polityków i żołnierzy tworzonych na terenie Podhala Legionów Piłsudskiego, oraz zbiór portretów legionistów, którzy znaleźli się pod Tatrami na leczeniu lub na urlopie, wykonanych przez Jana Rembowskiego.

Pierwszy zbiór liczący 50 prac, należący do Muzeum Tatrzańskiego, uzupełniony został obrazami Sichulskiego wypożyczonymi ze zbiorów wrocławskich (Muzeum Narodowego oraz Ossolineum). Drugi z nich, liczący ponad 30 prac, wypożyczony jest z Muzeum Narodowego w Krakowie i po raz pierwszy od czasów swego powstania jest prezentowany w Zakopanem. Prezentacja obu kolekcji jest doskonałym dowodem na to, że także dla artystów niepodległość była ważna i inspirująca, a odniesienie do niej i zaangażowanych w jej odzyskanie osób przybierało różne formy (od starannego portretu, do zabawnej karykatury). Wśród innych dzieł sztuki pokazanych na wystawie znajdują się także prace funkcjonujące w przestrzeni publicznej Zakopanego, jednakże w powszechnej świadomości częstokroć nie kojarzone z okolicznościami jakie upamiętniają. Chcemy tym samym przywrócić im właściwy kontekst historyczny.