„Rysa na powiece” w Galerii Sztuki Współczesnej BWA w Katowicach

Wystawa ukazuje obecną sytuację Europy w kontekście efektu zachodzących w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat procesów modernizacji i towarzyszących im porażek. Jest wizualną opowieścią o zmieniającej się wokół nas rzeczywistości. Ma na celu zobrazowanie dzisiejszej kołtunerii kulturowej. Prezentuje prace, które stają się probierzem ukazującym wątki związane z relacją z Innym, ksenofobią, agresją wobec środowisk imigranckich, jak również przyczynami aktów terroryzmu czyli tematami dziś szczególnie obecnymi w debacie społecznej. Przyświeca jej pytanie związane z kondycją współczesnej sztuki, przede wszystkim kwestią jej użyteczności i skuteczności w innych dziedzinach życia.

Tytuł wystawy Rysa na powiece ma na celu obrazowanie społecznego szoku wywołanego wiadomościami o zamachach w Paryżu 13 listopada 2015 roku. Odwołuje się do fali agresji, która pojawiała się nie tylko ze strony samych terrorystów ale również w stosunku do wszystkich środowisk imigranckich.

Damien Deroubaix, Wojna w mojej głowie, Muchy, Zew Khtulu, Narodziny, 2014, fot. Barbara Kubska. Dzięki uprzejmości Nosbaum Reding Gallery.

François Boisrond, Wejście krzyżowców do Konstantynopola, 2011, fot. Barbara Kubska. Dzięki uprzejmości Galerie Louis Carré & Cie.

Jean-Christophe Menu, Przemówienie wygłoszone przy odbiorze nagrody Liberte d’Expression dla Charlie Hebdo, I 2015, fot. Barbara Kubska

Jean-Michel Alberola, Strach, zniszczenie, dobro, 2013, realizacja murali Ariane A., Marie D., fot. Barbara Kubska

Tytułowa rysa na powiece ma znaczenie metaforyczne, przywołuje skojarzenia z niebezpieczeństwem wyłupienia oka. W tradycji filozoficznej i literackiej Europy Zachodniej oko i widzenie utożsamiane było z racjonalizmem, świadomością, kulturą. Wyłupienie oka łączono z wejściem w sferę ciemności czyli chaosu, zezwierzęcenia i barbarzyństwa. Tytuł ma więc przywoływać moment graniczny, sytuację, w której znalazła się nasza kultura, o krok przed paniką i eskalacją społecznych napięć, lęków i niepokojów w stosunku do Obcych.

Celem ekspozycji jest nie tylko popularyzacja sztuki artystów współczesnych, ale podejmowanie aktualnych tematów, które przepracowywane przez twórców, stają się punktem wyjścia do głębokiej refleksji nad kondycją kultury. Artyści nie uciekają się do działań dublujących obrazy aktów terrorystycznych. Za pomocą subtelnych środków portretują stany niepewności, rozdarcia, strachu, destrukcji, prowizoryczności i zagrożenia. Oddając w ten sposób nastroje społeczne w dobie kryzysu idei demokracji.

Krzysztof Wodiczko, Drabina, Studium do drabiny, 1975, fot. Barbara Kubska. Dzięki uprzejmości Muzeum Sztuki w Łodzi.

Marek Kuś, Tablice, 1986-1992, fot. Barbara Kubska

Sławomir Elsner, Trójkolorowa, 2016, fot. Barbara Kubska

Edmund Clark i Crofton Black, projekt Negative Publicity, fot. Barbara Kubska

Zbigniew Libera, Śmierć patrioty, 2016, fot. Barbara Kubska

Rysa na powiece, widok wystawy, fot. Barbara Kubska

Wystawa rozpisana jest na kilka poziomów, każdy z nich odnosi się do innego wątku związanego z ksenofobią współczesnej Europy. Z jeden strony medialne wizerunki ofiar ataków terrorystycznych stają się punktem wyjścia do dyskusji nad okrucieństwem i przemocą, do jakiej jesteśmy zdolni jako ludzie w imię obrony własnych zasad i tożsamości.

Równolegle projekt Rysa na powiece poprzez samą ekspozycję jak i towarzyszącą jej książkę, podejmuje wątki nierówności, marginalizacji i przepaści ekonomicznej, w której niezasymilowani imigranci jako Inni, stają się ofiarami gestów przemocy symbolicznej. W tym kontekście prezentowane prace stawiają pytanie o kondycję, w jakiej znalazły się współczesne multikulturowe społeczeństwa. Są zachętą do namysłu nad kształtem nowych zasad współistnienia obok siebie różnych nacji.

Ostatnią z narracji obecnych na ekspozycji jest zagadnienie pamięci o aktach terroru, upamiętniania ofiar, sposobów radzenia sobie z traumą obecną w świadomości zbiorowej, jej przepracowania i gestu wybaczenia.

Wystawa prezentowana jest w ramach XXV Festiwalu Ars Cameralis.