„Rejected Proposals” w Galerii Miejskiej Arsenał w Poznaniu

Słodki smak porażki

W pewnych okolicznościach niepowodzenie, przegrywanie, zapominanie, niedawanie rady, nierobienie, niestawianie się, nieposiadanie wiedzy mogą w rzeczywistości przynosić bardziej twórcze, bardziej wspólnotowe, bardziej zaskakujące sposoby na bycie w świecie. – Jack Halberstam, Przedziwna sztuka porażki

W 2018 roku In Rejection We Trust ogłosiło Open Call: Rejected Proposals – otwarty nabór odrzuconych przez komisje konkursowe projektów artystycznych. Wtedy jako duet artystek, tuż po studiach, podjęłyśmy próbę buntu wobec zastanej rzeczywistości. „Porażki” zaczęłyśmy przekształcać w krytyczną energię, wyzwalając praktykę artystyczną od schematów hierarchicznego myślenia. Taki zabieg pozwala zachować zdrowy dystans. Interesuje nas to, co niewidzialne, porzucone i przegrane. Podejmujemy się analizy konkursów rozgrywających się w polu sztuki. Bezproduktywność i porażka w późnym kapitalizmie mogą stać się rewolucyjnym narzędziem do budowania nowej utopii obiegu artystycznego.

Dla artystów konkursy są tabletkami placebo, dają złudzenie uczestnictwa w świecie sztuki. Finalnie nie przynoszą zbyt wielu korzyści, a nawet przyprawiają o kaca powstałego w wyniku rywalizacji. Uczestnictwo ciemnej materii świata sztuki w globalnej cyrkulacji systemu konkursowego jest podstawowym warunkiem jego funkcjonowania. Czasochłonne wypełnianie aplikacji to dla artystów darmowa praca, dodatkowo wymagająca opłat za uczestnictwo. Zewsząd docierają do nas informacje o licznych open callach, konkursach o granty, stypendia i rezydencje. Organizatorzy konkursów to akademie, instytucje, fundacje, ale także konsorcja, korporacje oraz rządy poszczególnych państw. Aplikowanie stało się powszechne w innych obszarach życia, np. starając się o pracę, miejsce w przedszkolu czy na uczelni.

Zapytałyśmy same artystki o wady i zalety udziału w konkursach. Najczęściej wskazują one na ich demokratyczny charakter. Plusem aplikowania jest szansa na networking w nowych miejscach. Demotywujący jest duży nakład niewidzialnej pracy. Wysiłek nie jest adekwatny do rezultatów. Brak odpowiedzi zwrotnych od organizatorów wpływa na stan emocjonalny: poczucie marnowania energii, smutek, porównywanie się z innymi.

Dostrzegając praktyki artystyczne zbliżone do działalności In Rejection We Trust, projekt artystyczny ewoluował w stronę działania kuratorskiego. Badania eksplorujące działanie systemu konkursowego zaprowadziło nas poza artystyczny mainstream. Potencjał działań kolektywnych, dzielenie się wiedzą wynikającą z queerowych praktyk czy wycofywanie się z pola rywalizacji jawi się jako progresywny sposób budowania artystycznej utopii.

Pokazywane na wystawie Rejected Proposals prace wpisują się w hasło – „sztuka to nie sport”. Nowa normalność wydaje się idealnym momentem na zatrzymanie rozpędzonej maszyny losującej. W konkursach takich jak Turner Prize czy Chalupecky już teraz dochodzi do artystycznych gestów dzielenia się nagrodą. Jednak czy to nie aby chwilowy trend? Z drugiej strony, artyści dalej potrzebują chleba, a sponsorzy igrzysk.

„Rejected Proposals”, widok wystawy

„Rejected Proposals”, widok wystawy

„Rejected Proposals”, widok wystawy

„Rejected Proposals”, widok wystawy

„Rejected Proposals”, widok wystawy

„Rejected Proposals”, widok wystawy

„Rejected Proposals”, widok wystawy

„Rejected Proposals”, widok wystawy

„Rejected Proposals”, widok wystawy

„Rejected Proposals”, widok wystawy

„Rejected Proposals”, widok wystawy

„Rejected Proposals”, widok wystawy

„Rejected Proposals”, widok wystawy

„Rejected Proposals”, widok wystawy

„Rejected Proposals”, widok wystawy

„Rejected Proposals”, widok wystawy

„Rejected Proposals”, widok wystawy

„Rejected Proposals”, widok wystawy

Prace na wystawie – opisy:

Mapa konkursów to diagram składający się z cytatów, memów, rysunków, fragmentów maili. To wszystko porządkuje hasło „konkurs” i tworzy mapę myśli.

Pięć wywiadów: Karolina Babińska, Małgorzata Szaefer, Yuriy Biley, Post Brothers, Veronika Čechová. Śledcze dochodzenie kuratorki pogłębiły o pięć wywiadów z różnymi osobami ze świata sztuki, wchodząc z nimi w bezpośredni dialog. Analiza systemowa na wystawie zestawiona jest z praktyką. Prace prezentowane przez twórczynie i twórców reprezentują różne strategie radzenia sobie z regułami zastanego świata, w którym funkcjonują.

Ul Pazniak zbudował makiety przestrzeni o funkcjach bibliotek. Nawiązują one do tych radzieckich, które organizowały czas wolny robotnikom. W tworzeniu własnych utopii Ul wykorzystuje ilustracje z dawnych poradników okresu socjalizmu. W obiekcie dostępne są książki dobrane przez In Rejection We Trust dla robotników i robotnic (sztuki). Jest to typowo praktyczne rozwiązanie pozwalające na samoedukację.

FAILED ARTISTS INTERNATIONAL to instytucja absurdu, prowadząca krytyczną i jednocześnie żartobliwą dyskusję o (artystycznej) porażce. Florian Egermann proponuje członkostwo w klubie przegranych artystów poprzez wypełnienie formularza aplikacyjnego. Zajmuje to jedynie 5 minut. Zaprasza do dołączenia do szczerej dyskusji o sytuacji zawodowej i ekonomicznej pracowników i pracowniczek kultury.

Grubsza Skóra – warsztat wzmacniający to działanie kolektywu Haft. Warsztaty skierowane są do wszystkich osób, które chciałyby wziąć udział w procesie kolektywnego wzmacniania. Odbywa się ono poprzez przełożenie lęków, stresów i kompleksów w twórcze działania.

Nina Budzyńska i Małgorzata Mycek, znane jako wydawnictwo Bomba, posługują się formą Open Callu jako platformą wymiany idei. Na wystawę stworzyły ZIN – poradnik. ZIN podpowiada, jak radzić sobie poza artystycznym mainstreamem. Podpowiadają, jak tworzyć wydawnictwa, robić wystawy bez posiadania lokalu, organizować benefity czy wydarzenia muzyczne. Odpowiadają na najtrudniejsze pytania nurtujące artystów późnego kapitalizmu – skąd brać kasę albo jak robić bez kasy. Ta broszura to DIY o tym, jak utrzymać się na powierzchni, nie szukając wsparcia w wygrywaniu konkursów.