„Rainforest V” w Muzeum Sztuki Nowoczesnej

Performens Rainforest IV, 1976, Pierre Cardin Studio, Paryż, Francja, fot. Ralph Jones

Rainforest to seria kompozycji legendarnego amerykańskiego pianisty i kompozytora Davida Tudora i dzieło rewolucyjne w dziedzinach muzyki awangardowej, elektronicznej, sztuki performansu i instalacji dźwiękowej. Rozpoczęty w 1968 roku jako utwór towarzyszący choreografii Merce’a Cunninghama, rozwijany był przez Tudora przez kolejne lata, przy czym od samego początku zakładał ożywienie i nadanie indywidualnego charakteru codziennym przedmiotom. Przy użyciu podstawowych technologii (mikrofony, głośniki, amplifikatory) pasywne i nieme rzeczy zyskiwały swój słyszalny wymiar. Z czasem, odrębne przedmioty/instrumenty były łączone w grupy, tworząc swoiste systemy działające jak orkiestra, a jednocześnie zbudowane tak, że oprócz wytwarzania własnych dźwięków odbijały też i reagowały na brzmienia pozostałych instrumentów. Tym samym tworzyły one dynamiczne, nielinearne i samo-zapętlające się układy – krótsze lub dłuższe utwory zbudowane na dialogu i przypadku.

David Tudor, The Kitchen New York City, 1978, fot. Stan Ries

Rozpoczęty w 1968 roku jako utwór towarzyszący choreografii Merce’a Cunninghama, Rainforest rozwijany był przez Tudora przez kolejne lata, przy czym od samego początku zakładał ożywienie i nadanie indywidualnego charakteru codziennym przedmiotom. Przy użyciu podstawowych technologii (mikrofony, głośniki, amplifikatory) pasywne i nieme rzeczy zyskiwały swój słyszalny wymiar. Z czasem, odrębne przedmioty/instrumenty były łączone w grupy, tworząc swoiste systemy działające jak orkiestra, a jednocześnie zbudowane tak, że oprócz wytwarzania własnych dźwięków odbijały też i reagowały na brzmienia pozostałych instrumentów. Tym samym tworzyły one dynamiczne, nielinearne i samo-zapętlające się układy – krótsze lub dłuższe utwory zbudowane na dialogu i przypadku.

Widok instalacji Rainforest V w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, 2016, fot. Bartosz Stawiarski

Przełom nadszedł w 1973 roku, gdy Tudor do współpracy zaprosił zaprzyjaźnionych artystów i kompozytorów, pośród których znaleźli się John Driscoll, Phil Edelstein oraz Matt Rogalsky. To oni nadali jej wymiar instalacji: aby prace mogły jeszcze aktywniej między sobą rezonować, zostały podwieszone w przestrzeni – ten element zachwycił Tudora, a praca zyskała charakter wizualny. W tym sensie Rainforest IV to unikalny projekt, który zrewolucjonizował ideę instalacji dźwiękowej, sztuki performansu oraz sound artu. W latach 70. nie miał swojego odpowiednika, instalacja ta ucieleśniała koncepcję architektury dźwiękowej Davida Tudora.

Widok instalacji Rainforest V w Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, 2016, fot. Bartosz Stawiarski

Po śmierci Davida Tudora w 1996 roku, członkowie kolektywu Composers Inside Electronics kontynuują jego dzieło w odniesieniu do najnowszych trendów w dyscyplinach sztuki, które do życia powołał Tudor. W 2009 stworzyli instalację Rainforest V, w ramach której każdy z kompozytorów zaprojektował zbiór obiektów/rzeźb, funkcjonujących jednocześnie jako instrument i głośnik, oraz przygotował własny materiał dźwiękowy, aby ukazać charakterystykę rezonansową owych przedmiotów. Rainforest V to projekt znajdujący się na styku obiektu, environmentu i swoistego performansu. Jakkolwiek go ujmiemy, jego odbiór zależy od indywidualnego doświadczenia oraz trajektorii swobodnie przemieszczającej się w przestrzeni wystawienniczej publiczności.

Rainforest IV – David Tudor/John Driscoll – ICA Philadelphia 1979, fot. Kira Perov