„Owoce drzew wszystkich” na Festiwalu Czterech Kultur

„Wyższy nad nienawiść, bo wypełniony miłością, wyższy nad zemstę, bo gotów do wybaczenia, wyższy na plemienną wrzawę, bo jednoczący.” Czy taki może być nasz kraj? Słowami Salmana Rushdie pytają młodzi artyści i artystki biorący udział w wystawie Owoce drzew wszystkich, otwartej w ramach Festiwalu Łódź Czterech Kultur.

Kryzys migracyjny stanowi jedno z najistotniejszych wyzwań ostatniej dekady i w znaczący sposób kształtuje życiowe doświadczenie coraz większej liczby ludzi w różnych zakątkach świata. Tym samym staje się przedmiotem refleksji nie tylko społecznej i politycznej, ale także artystycznej. Twórcy młodego pokolenia działający w obszarze sztuki zaangażowanej mierzą się z tym złożonym tematem pod kierunkiem kuratorek sekcji sztuk wizualnych Festiwalu, Katarzyny Stańczak i Joanny Szumacher, sięgając po zróżnicowane środki artystyczne i konwencje.

Zwracają uwagę na trudne przeżycia i dylematy jednostki, która próbuje dostosować się do reguł obowiązujących w nowym kraju, nie tracąc jednocześnie swojej tożsamości. Podejmują refleksję na temat współcześnie rozumianej, nieustannie ewoluującej kategorii obcości. Zadają pytania o kulturowe, społeczne i ekonomiczne aspekty obecności imigrantów w Polsce i Łodzi. Jak Ukraińcy, Wietnamczycy, Gruzini czy Azerbejdżanie odnajdują się w zamkniętym i dość homogenicznym społeczeństwie? Jak kształtują się ich relacje z Polakami? Jakie jakości wnosi ich obecność?

I tak, Katya Shadkovska zastanawia się nad narzędziami edukacji antyfaszystowskiej i konfrontuje narodowców z lewicowymi treściami. Irmina Rusicka i Kasper Lecnim wybierają przestrzeń dawnego Szpitalu Żydowskiego we Wrocławiu, by udokumentować ćwiczenia z agresji. Stachu Szumski analizuje i artystycznie przetwarza konwencje estetyczne obowiązujące w wietnamskich barach w Polsce, a Norbert Delman projektuje futurystyczny totem będący świadectwem współpracy i koalicji wielokulturowej.

Na wystawie Owoce drzew wszystkich ważne miejsce zajmują obserwacje na temat przyczyn i mechanizmów nasilających się nastrojów nacjonalistycznych na świecie, stając się punktem wyjścia do namysłu nad możliwymi zmianami społecznymi. Twórcy zastanawiają się, czy musimy być skazani na tkwienie w ograniczającej i anachronicznej dychotomii „my versus oni”, kurczowo trzymając się schematów i uprzedzeń? Pytają, czy jesteśmy w stanie przezwyciężyć lęk przed nieznanym i wyobrazić sobie siebie jako wspólnotę?

Jana Shostak, Jakub Jasiukiewicz, „Otwarcie”, wideo, 8’00”, Warszawa 2019

Liliana Piskorska, „Małpa z czerwoną twarzą”, instalacja, 2019

Irmina Rusicka, Kasper Lecnim, „Jeszcze szybciej, jeszcze wyżej, jeszcze mocniej”, wideo, performans, 6’05”, 2019

Irmina Rusicka, Kasper Lecnim, „Jeszcze szybciej, jeszcze wyżej, jeszcze mocniej”, wideo, performans, 6’05”, 2019

Dominika Olszowy, „Torciki z okazji śmierci”, trzy obiekty płaskorzeźby o podstawie koła, średnice: ok. 1,2 m, 1 m, 80 cm, 2019

Katya Shadkowska, „Bez tytułu”, wideo, 2’53”, Warszawa, Sankt Petersburg 2019

Liliana Piskorska, „Małpa z czerwoną twarzą”, instalacja, 2019

Norbert Delman, „Totem nr 4”, instalacja, 2019

Kuratorki sekcji sztuk wizualnych konsekwentnie stawiają na prezentację sztuki współczesnej poza oczywistym kontekstem przestrzeni wystawienniczych, wprowadzając ją w żywą tkankę miasta i pozwalając jej dialogować z otoczeniem. Wybór Pasażu Lido przy al. Kościuszki 49/51 jako miejsca ekspozycji jest nieprzypadkowy. Budynek dawnej fabryki Karola Bennicha, syna emigrantów z Saksonii, po 1945 r. będący siedzibą państwowych zakładów stanowi wymowny symbol dziejów wielokulturowej Łodzi zbudowanej rękami imigrantów.