„O potrzebie tworzenia widzeń” w Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku / ”The Urge to Create Visions” at Centre of Polish Sculpture in Oronsko
For English version scroll down
PL
Inspiracją dla wystawy, a jednocześnie jej tytułem, jest historyczny esej Stefana Themersona z 1936 roku. Autora tekstu interesowały przede wszystkim problemy filmu artystycznego, którego w Polsce był pionierem. Wspólnie z żoną Franciszką tworzyli filmy w oparciu o różne, niekonwencjonalne metody. Można nawet zaryzykować stwierdzenie, że byli już w tamtym czasie artystami multimedialnymi.
Na wystawie w muzeum w Orońsku film artystyczny jest jednym z mediów, nie mniej eksperymenty i doświadczenia związane z ruchomym obrazem, światłem, operowaniem przestrzenią i efektami optycznymi zajmują pozostałych artystów, których prace prezentowane są w różnych przestrzeniach muzeum.
Wystawa ma formę kolażu, z którego zbudowana jest mozaika ułożona na kilku poziomach eksperymentowania z szeroko rozumianą wizualnością. Jest zapisem historycznych i współczesnych praktyk artystycznych, które angażują naszą wyobraźnię w zdecydowanie bardziej aktywny sposób.
Wiek XX stworzył nową rzeczywistość w sztuce, która przekroczyła granice obszaru kojarzonego z nią do tej pory. Artyści bardzo szybko zakwestionowali tradycyjne i zbyt długo obowiązujące kanony. Nie chodziło już bowiem o to, aby odzwierciedlać na różne sposoby rzeczywistość, ale aby tworzyć nową, wykorzystującą możliwości naukowych osiągnięć i dynamicznie rozwijającą się w pierwszej połowie XX wieku technikę.
W konsekwencji artyści w swoich działaniach przekroczyli wszystkie możliwe granice.
Mottem ekspozycji jest neonowa praca Michała Martychowca z cyklu „The Daily Questions”. Lakoniczne pytanie „How far can you see?” skłania nas do zastanowienia, jak faktycznie daleko sięga nasza wyobraźnia. Czy to co w danym momencie widzimy na wystawie, to tylko chwilowa „zabawa dla oka”, czy zdecydowanie głębsza refleksja nad sensem aktywnego uczestnictwa w procesie na linii: artysta–dzieło–widz.
Prezentacja anektuje kilka przestrzeni muzealnych, w których twórcy prowadzą ze sobą specyficzny dialog, ale również dotyczy on kontekstu miejsca, jak w przypadku prac: Mikołaja Grospierra (instalacja „TATTARRATTAT” w Pałacu Józefa Brandta), Pawła Grobelnego (instalacja „Le Mouvement” w przestrzeni parku) i Carlosa Cruz-Diez (ikoniczna instalacja świetlna „Chromosaturation” z 1965) prezentowana w kaplicy, dla której artysta wykonał specjalny projekt w 2017 roku.
Klamrą chronologiczną ekspozycji jest przestrzeń, w której pokazywane są fotogramy Franciszki i Stefana Themersonów z lat 1929–1930, wykorzystywane przez artystów jako materiał filmowy przy użyciu specjalnie skonstruowanego stołu trikowego. Zestawiono je z wielkoformatowymi digitalnymi obrazami tajwańskiego artysty Lin Yi. Tworzy on za pomocą programów komputerowych abstrakcyjne kompozycje, które de facto nie są abstrakcyjnymi obrazami, są nową rzeczywistością wirtualną.
Kolejne przestrzenie poświęcone są sztuce kinetycznej i doświadczeniom optycznym. Wczesne prace Jesusa Rafaela Soto i Ludwiga Wildinga przypominają współtwórców nowych kierunków w sztuce XX wieku: sztuki kinetycznej i op artu.
Współczesnym artystą wenezuelskim wykorzystującym doświadczenia sztuki kinetycznej jest Elias Crespin, tworzący mobilne rzeźby zawieszone w przestrzeni. Geometryczne figury – w tym przypadku koło i kwadrat, co ma jeszcze dodatkowe konotacje związane z awangardą międzywojnia – płynnie przechodzą z jednej formy do drugiej, tworząc zupełnie nowe, przestrzenne konfiguracje.
Ciekawą relację w dwóch sąsiadujących przestrzeniach budują prace artystów z zupełnie odmiennych obszarów kulturowych i czasu ich powstania. Film Laszlo Moholy-Nagy „Ein Lichtspiel schwarz weiss grau” został zrealizowany w 1930 roku przy użyciu modulatora światła i przestrzeni, kinetycznej rzeźby, nad którą artysta pracował od 1922. Jest to rejestracja nieograniczonej ilości efektów, jakie można uzyskać wykorzystując elektrycznie napędzany modulator.
Współczesną interpretacją historycznego modulatora jest instalacja Chi-Tsung Wu, będąca rozbudowaną wersja pracy „Crystal City”. To z kolei ten inny, niewidzialny świat, który składa się z urządzeń elektronicznych, programów, sieci, mediów i informacji, które autor nazywa kryształowym miastem.
Między historią a współczesnością plasuje się neonowa praca walijskiej artystki Bethan Huws, monochromatyczny neon „White, Grey, Black”. Praktyką artystyczną Bethan Huws są badania języka zarówno w kontekście historii sztuki, jak i współczesnego środka komunikacji. Wyniki swoich badań przekłada na różne media: interwencje, obiekty, a przede wszystkim prace tekstowe.
Jeszcze inną formą dialogu pokoleniowego są zestawione ze sobą wczesne obrazy Wojciecha Fangora i współczesne, analogowe fotografie Michała Martychowca. Centryczne, abstrakcyjne obrazy Fangora z połowy lat 60. są rozwinięciem wcześniejszych koncepcji autora, w których zależności przestrzenne między obrazami były ważniejsze od samych obrazów. Bezkonturowe przechodzenie kolorów daje efekt, jak pisał autor „pozytywnej przestrzeni iluzyjnej”. W tym kontekście prezentowane są wielkoformatowe fotografie z cyklu „Blue” Michała Martychowca. Monochromatyczne kadry bezchmurnego nieba, które artysta fotografuje od 2013 roku w różnych miejscach na świecie, są pytaniem: czym jest błękit? – bezgraniczną przestrzenią, uniwersalnym marzeniem o połączeniu przeszłości z teraźniejszością czy obrazem, który nie poddaje się upływowi czasu. Błękit w jego pracach jest niewidoczny, stając się widocznym, nie ma ograniczeń wymiarowych, staje się uniwersum.
W podobnych obszarach problemowych możemy interpretować pracę koreańskiej artystki Kimsooja. Czterokanałowa instalacja wideo „A Mirror Woman: The Sun and the Moon” powstała w 2008 roku na wyspie Goa w Indiach.
Słońce i księżyc wzajemnie się uzupełniają, tworząc relację Yin i Yang, która ma swoje źródło w antycznej filozofii chińskiej. Opisuje dwie pierwotne i przeciwstawne siły, które tworzą wszechświat. Wzajemne oddziaływanie Yin i Yang jest przyczyną powstawania wszystkich rzeczy.
Cykl fotografii tej samej artystki „The Sun – Unfolded” z 2008 roku, w kontekście tej wystawy jest symbolicznym powidokiem, który mamy nadzieję pozostanie w pamięci widza.
Stefan Themerson swój historyczny esej kończył stwierdzeniem-pytaniem: „Nadejdzie nowa awangarda. Wiem czego chciałbym od niej. Chciałbym od niej, żeby zrobiła to co chciałbym zobaczyć.
A chciałbym zobaczyć wyraźne, racjonalne, zdroworozsądkowe, wizualne stwierdzenia. Ale to co powinna zrobić, to wcale nie to, co ja chcę zobaczyć.
Powinna zrobić to, do czego zmusi ją własna potrzeba tworzenia widzeń”.
ENG
The exhibition found its inspiration, and its title, in Stefan Themerson’s essay from 1936. The author was mainly interested in the problems of artistic film, which he pioneered in Poland. Together with his wife Franciszka they created films on the base of various unconventional methods. You might even hazard a guess that in those days they were multimedia artists.
In the exhibition at the Orońsko museum, artistic film is one of the media, however the experiments connected with the moving image, light, using space and optical effects preoccupy other artists whose works are presented in the varied museum spaces.
The exhibition has the form of collage which comprises a mosaic arranged on several levels of experimenting with the widely understood visuality. It is a record of historical and contemporary artistic practices which engage our imagination in a definitely more active way.
The 20th century created a new reality in art, which transcended the boundaries of the area previously associated with it. Artists soon questioned the traditional canons that had been valid for too long. They no longer aimed to reflect reality in various ways, but to create a new one using the capacities of scientific achievements and the technology dynamically developing in the first half of the 20th century.
As a consequence, artists have crossed all the possible boundaries in their activities. The exhibition motto is Michał Martychowiec’s neon work from the series The Daily Questions. The laconic question How Far Can You See makes us reflect on how far our imagination can reach. Is what we can see at a given moment at the exhibition only ‘play for the eye’ or is it a far deeper reflection on the sense of active participation in the process along the line artist- work- viewer.
The presentation takes over several museum spaces, in which artists conduct a special dialogue with one another and also with the context of the place, for instance in the case of works by Mikołaj Grospierre (installation TATTARRATTAT at Józef Brandt’s Palace), Paweł Grobelny (installation Le Mouvement in the park space) and Carlos Cruz-Diez (iconic light installation Chromosaturation from 1965) presented in the chapel, for which the artist made a special project in 2017.
The chronological link for the exhibition is the space in which Franciszka and Stefan Themerson’s photograms from 1929-1930 are shown. They were used by the artists as a film material with the use of a specially constructed trick or animation table. They were juxtaposed with the large format, digital pictures of Taiwanese artist Lin Yi. Using computer programmes, he makes abstract compositions which in fact are not abstract images but a new virtual reality.
Subsequent spaces are devoted to kinetic art and optical experiments. The early works of Jesus Rafael Soto and Ludwig Wilding remind us of the originators of new tendencies in the 20th century art: kinetic art and op-art.
Elias Crespin is a contemporary Venezuelan artist using the experiences of kinetic art. He makes mobile sculptures hung in space. Geometrical figures – in this case the circle and the square, which has additional connotations connected with the interwar avant-garde – are fluently evolving from one form to another, creating completely new, spatial configurations.
Two adjacent rooms present an interesting relationship built by the works of artists from completely dissimilar cultural areas and the time of creation. Laszlo Moholy-Nagy’s film Ein Lichtspiel schwarz weiss grau was made in 1930 with the use of a light modulator and space, the kinetic sculpture on which the artist had been working since 1922. It is a recording of the unlimited number of effects you could obtain by using electrically powered modulator.
Chi-Tsung Wu’s installation, which is an extended version of his work Crystal City, is a contemporary interpretation of the historical modulator. It shows a different, invisible world consisting of electronic equipment, programmes, networks, media and information which the artist calls ‘the crystal city’.
The Welsh artist Bethan Huws presents a neon, monochromatic work White, Grey, Blackwhich is situated between history and the present times. Bethan Huws’ artistic practice focuses on the study of language both in the context of history of art and the contemporary means of communication. She translates the results of her studies onto various media: interventions, objects and first of all – textual works.
Another form of an inter-generation dialogue is created by Wojciech Fangor’s early paintings juxtaposed with Michał Martychowiec’s contemporary, analogue photographs. Fangor’s centric, abstract paintings from the mid-60s are a development of the artist’s previous concepts in which the spatial relations between pictures were more important than the pictures themselves. Contour-free transition of colours gives the effect, as the artist wrote, ‘of positive illusory space’. It is in this context that Michał Martychowiec’s large format photographs from the series Blue are presented. The monochromatic frames of cloudless sky, which the artist has been photographing since 2013 in various places all over the world, pose a question: what is the colour blue? – a boundless space, a universal dream about combining the past with the present or an image which does not succumb to the passage of time? The blue in his works is invisible, becoming visible, it has no limitation of dimensions and becomes the universe.
The work of Korean artist, Kimsooja, may be interpreted in similar problem areas. The four-channel video installation A Mirror Woman: the Sun and the Moon was created in 2004 on the island Goa in India. The sun and the moon complement each other, creating a Yin and Yang relation which has its source in the ancient Chinese philosophy. It describes two primitive and contradictory forces that make up the universe. The mutual effect between Yin and Yang is the reason for creating all things.
The same artist’s series of photographs The Sun – Unfolded from 2008, is in the context of this exhibition a symbolic afterimage which we hope will remain in the viewers’ memories.
Stefan Themerson ended his historical essay with a statement-question: “The new avant-garde will come. I know what I would like from it. I would like it to make what I would like to see. And I would like to see clear, rational, common-sense, visual statements. But what it should do is not at all what I want to see. It should do what its own need to create visions will force it to do”.
Przypisy
Stopka
- Osoby artystyczne
- Elias Crespin, Carlos Cruz-Diez, Wojciech Fangor, Paweł Grobelny, Mikołaj Grospierre, Bethan Huws, Kimsooja, Lin Yi , Michał Martychowiec, Laszlo Moholy-Nagy, Jesus Rafael Soto, Franciszka i Stefan Themerson, Ludwig Wilding, Chi Tsung Wu
- Wystawa
- O potrzebie tworzenia widzeń / The Urge to Create Visions
- Miejsce
- Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku – Muzeum Rzeźby Współczesnej
- Czas trwania
- 27.05–17.09.2017
- Osoba kuratorska
- Grzegorz Musiał, Signum Foundation
- Strona internetowa
- rzezba-oronsko.pl
- Indeks
- Bethan Huws Carlos Cruz-Diez Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku Chi Tsung Wu Elias Crespin Franciszka Themerson Grzegorz Musiał Jesús Rafael Soto Kimsooja Lászlo Moholy-Nagy Lin Yi Ludwig Wilding Michał Martychowiec Mikołaj Grospierre Paweł Grobelny Signum Foundation Stefan Themerson Wojciech Fangor
