„Niebieski Ptak” Mateusza Choróbskiego w Zonie Sztuki Aktualnej

Mateusz Choróbski, Niebieski Ptak, fot. Marcin Szneider, Szczecin Główny

Według definicji słownikowych niebieski ptak to osoba lekkomyślna, nieodpowiedzialna, niemająca określonego zajęcia, żyjąca cudzym kosztem, darmozjad lub po prostu ptak o niebieskich piórach.  Niebieski Ptak Mateusza Choróbskiego to projekt o kulturowym rozumieniu tego związku frazeologicznego i prywatnej mitologii budowanej przez artystę.

Mateusz Choróbski, Niebieski Ptak, widok wystawy, fot. Janusz Piszczatowski

Fascynacja obecnością samego koloru niebieskiego w kulturze stała się w pewnym momencie obsesją artysty. Otóż niebieski okazał się być niezwykle istotny dla wielu twórców. Od razu przychodzą na myśl: wstrząsający film Blue Dereka Jarmana, Błękitne Światło Leni Riefenstahl, obrazy Yves Kleina, niebieska taśma Krasińskiego, Niebieski Kieślowskiego, okres błękitny Picassa, błękit pojawiąjący się w malarstwie średniowiecznym i renesansowym, błękit użyty przez markę Nivea, Pelikan, Evian, Smerfy, papierosy Blue Philip Morris, błękitne malowidła na wazach i ceramikach, błękit na fladze Unii Europejskiej, Out of the Blue Lawrence Weinera. Sam kolor niebieski stał się tematem przewodnim wielu wystaw, czy badań historycznych. Blue Bird natomiast to przede wszystkim samochód marki Nissan – dokładnie taki model posiadał ojciec artysty, gdy Mateusz Choróbski był dzieckiem. Wtedy był on dla niego namiastką amerykańskiego snu.

Mateusz Choróbski, Niebieski Ptak, fot. Janusz Piszczatowski

Mateusz Choróbski, Niebieski Ptak, fot. Janusz Piszczatowski

Projekt Mateusza Choróbskiego ma bardzo intymny charakter i stanowi niejako chronologiczne odzwierciedlenie wydarzeń, które miały miejsce w jego życiu. Przed wejściem do galerii w dniu wernisażu zobaczymy ten właśnie samochód Nissan Blue Bird, który stojąc przed galerią, świecąc błękitnymi reflektorami rozpoczyna opowiadaną przez artystę historię. Dla odbioru wystawy niezwykle istotne jest przedstawienie kontekstu jej realizacji. Refleksja nad projektem Niebieski Ptak zbiegła się z momentem skończenia studiów przez Mateusza Choróbskiego, pierwszymi profesjonalnymi sukcesami i przepełnionym nadzieją wyjazdem do Nowego Jorku. Niesiony przekonaniem, że może wszystko, na miejscu zderza się z trudną rzeczywistością. Jest to historia młodego artysty – niebieskiego ptaka popadającego w coraz poważniejsze tarapaty – mającego idealistyczne plany na swój pobyt w stolicy sztuki. Ostatecznie Choróbski zostaje zmuszony przez okoliczności towarzyszące wyjazdowi do ich weryfikacji i skonfrontowania z tym co realne.

Mateusz Choróbski, Niebieski Ptak, fot. Marcin Szneider, Szczecin Główny

Mateusz Choróbski, Niebieski Ptak, fot. Janusz Piszczatowski

Warte podkreślenia jest, że bycie w drodze/spacer/przemieszczanie się stanowi dla Mateusza Choróbskiego naturalny proces twórczy. Nie posiadając studia pracuje, myśli będąc w ciągłym ruchu. Tak też działał w Nowym Jorku – spacerując od wczesnego poranka do późnych godzin nocnych łapał obrazy, włóczył się, niczym benjaminowski flanuer, a do wynajętego pokoju powracał by te doświadczenia uporządkować i przenieść na koncept Niebieskiego Ptaka. Konfrontacja z tym wyjątkowym miastem oraz uczenie się funkcjonowania w jego obrębie sprawiły, że podjął on decyzję o realizacji wystawy. We wnętrzu Zony Sztuki Aktualnej widzimy m.in. niebieskie światło projektowane na podłogę galerii. Odzwierciedla ono plan nowojorskiego pokoju w polskiej dzielnicy Greenpoint, w którym mieszkał artysta. Pokój ten o tyle był dla niego ważny, że stanowił niejako przystanek na drodze, przerwę w nieustającym ruchu, miejsce skupienia i porządkowania myśli.

Mateusz Choróbski, Niebieski Ptak, fot. Janusz Piszczatowski

W projekcie wykorzystywana jest również sztuka Mauricego Maeterlincka z 1908 roku zatytułowana Blue Bird, która opowiada historię rodzeństwa zaniepokojonego poważną chorobą córki sąsiadów. Brat i siostra spotykają tajemniczego ducha, z którym wyruszają na poszukiwania niebieskiego ptaka – ptaka szczęścia, który może uratować dziewczynkę. Wystawa Niebieski Ptak prowadzi odbiorców poprzez meandry prywatnej historii artysty, stawia wobec kulturowego rozumienia jego pozycji w społeczeństwie jak i pokazuje niezwykły wpływ tego związku frazeologicznego na powstające utwory artystyczne w XX i XXI wieku.

Mateusz Choróbski, Niebieski Ptak, performans podczas wernisażu, fot. Janusz Piszczatowski

Mateusz Choróbski, Niebieski Ptak, fot. Janusz Piszczatowski