Najciekawsze wystawy 2018 roku w Europie Środkowo-Wschodniej
Czechy
Brno
Moravská galerie
Paneland. Czechoslovakia’s Great Housing Experiment
24 listopada 2017 – 18 marca 2018
1968://computer.art/sykora_valoch
20 kwietnia – 5 sierpnia
28. Międzynarodowe Biennale Projektowania Graficznego w Brnie
10 maja – 26 sierpnia
Do marca w Galerii Morawskiej w Brnie oglądać można wystawę Paneland. Czechoslovakia’s Great Housing Experiment, poświęconą tzw. normalizacji, czyli okresowi w czechosłowackiej historii, który nastąpił po brutalnym stłumieniu Praskiej Wiosny. Ekspozycja koncentruje się między innymi na wzornictwie i architekturze tego okresu, reprezentowanej przez masowo budowane bloki z prefabrykatów, a zaproszeni do niej artyści reprezentują pokolenie, które w owych domach z wielkiej płyty dorastało. Na zupełnie innym obliczu tego okresu skupi się otwierana w kwietniu wystawa 1968://computer.art/sykora_valoch, poświęcona relacjom między sztuką i technologią cyfrową. Odwołuje się ona do wystawy Computer Graphics, zorganizowanej w Brnie okrągłe pół wieku temu przez Jiříego Valocha, która poprzedziła o pół roku znacznie lepiej rozpoznane w historii sztuki Cybernetic Serendipity Jasi Reichardt w londyńskim ICA. Na wystawie znajdą się prace artystów uczestniczących niegdyś w projekcie Valocha, nie będzie ona jednak tylko przypomnieniem tamtego wydarzenia, ale próbą przyjrzenia się na nowo temu, jak w czasach kiedy rodziła się sztuka cyfrowa procesy komputerowe aplikowane były na gruncie malarstwa czy architektury. Niedługo póżniej ruszy też kolejna, dwudziesta ósma edycja jednego z najważniejszych w regionie wydarzeń poświęconych projektowaniu graficznemu, czyli brneńskiego Międzynarodowego Biennale Projektowania Graficznego.
Ostrawa
PLATO
Jiří Kovanda
20 października 2017 – 28 lutego 2018
Do końca lutego w Ostrawie prezentowana będzie kuratorowana przez dyrektora PLATO wystawa Jiříego Kovandy, znajdująca się jednak nie w budynku galerii, a w wejściu do VŠB – Uniwersytetu Technicznego w Ostrawie. Jako że każda przestrzeń może dziś zamienić się w galerię, mogą się nią stać także obrotowe drzwi w budynku uniwersyteckiego rektoratu – projekt Kovandy to pierwsza, ale nie ostatnia praca site-specific zrealizowana w tym miejscu z inicjatywy ostrawskiej galerii.
Praga
Národní galerie
Katharina Grosse, Wunderbild
16 lutego 2018 – 6 stycznia 2019
Maria Lassnig 1919-2014
16 lutego – 17 czerwca
Galerie hlavního města Prahy
Vladimír Ambroz, Actions
30 stycznia – 29 kwietnia
FUTURA
Karíma Al-Mukhtarová, The Rooms
5 grudnia 2017 – 18 lutego 2018
Adrian Kiss, Through the Gate of Absence
5 grudnia 2017 – 18 lutego 2018
Anders Grønlien, Don’t go chasing waterfalls
5 grudnia 2017 – 18 lutego 2018
MeetFactory
Amplified by the Stillness
24 listopada 2017 – 28 stycznia 2018
Gili Avissar
25 stycznia – 18 lutego
Po kontrowersyjnej instalacji Ai WeiWeia kolejny projekt site-specific w Galerii Narodowej w Pradze zapowiada się znacznie bardziej neutralnie i jeśli wzbudzać będzie emocje, to na gruncie estetycznym. W połowie lutego w funkcjonalistycznej przestrzeni galerii swój projekt zaprezentuje niemiecka malarka Katharina Grosse, która wewnątrz instytucji i przed jej wejściem zrealizuje kolejną pracę w charakterystycznym dla siebie stylu, posługując się farbą w spreju do stworzenia realizacji badającej granice między malarstwem, architekturą i performatywnym gestem. Tego samego w Galerii Narodowej otworzy się też pierwsza czeska wystawa Marii Lassnig, której prace do niedawna można było zobaczyć na kuratorowanej przez Kasię Redzisz ekspozycji w Zachęcie, a rok wcześniej w Tate Liverpool. W stolicy Czech Redzisz przygotuje nową odsłonę wystawy we współpracy z Adamem Budakiem.
Vladimír Ambroz, Anonymity – Plastic People, 1976, fot. Václav Šedý
W praskiej Galerii Miejskiej pod koniec stycznia przypomniana zostanie z kolei postać czeskiego artysty związanego z brneńską sceną artystyczną lat 70., Vladimíra Ambroza. Wystawa poświęcona będzie tytułowym „akcjom” artysty – niemal nieznanym do tej pory performansom, interwencjom w przestrzeni publicznej i wydarzeniom organizowanym na potrzeby inscenizowanych fotografii. W zacierających granice między sztuką i życiem codziennym realizacjach Ambroza ujawniały się wpływy konceptualizmu i realia okresu tzw. normalizacji, jednocześnie artysta przykładał dużą wagę do ekspresyjnych walorów samej fotografii dokumentacyjnej. Równie mocno Ambroz dba o prezentację owych fotografii – praska wystawa zostanie zaaranżowana przez niego samego.
W FUTURze do drugiej połowy lutego zobaczyć można otwarte jeszcze w grudniu ubiegłego roku trzy wystawy solowe. The Rooms Karímy Al-Mukhtarovej składa się z charakterystycznych dla artystki instalacji grających z róznorakimi kodami kulturowymi, w których widoczne są wpływy jej niegdysiejszego nauczyciela Jiříego Kovandy. Adrian Kiss na wystawie Through the Gate of Absence prezentuje rzeźbiarskie instalacje powstałe specjalnie z myślą o tej przestrzeni, czerpiące z elementów wyabstrahowanych z produktów współczesnego dizajnu, kontrastując z sobą formy technologiczne i konotujące męskość z tymi postrzeganymi stereotypowo jako kobiece, delikatne i wiejskie. Z kolei Anders Grønlien w malarsko-rzeźbiarskiej wystawie Don’t go chasing waterfalls skupia się na „języku natury” i różnych doń podejściach od czasów romantyzmu przez wczesny modernizm po współczesność.
W MeetFactory do 28 stycznia otwarta będzie wystawa Amplified by the Stillness, na której prezentowane są prace berlińskiego kolektywu Das Numen uzupełnione o realizacje dueatu A/A, który tworzą Andreas Greiner i Armin Keplinger. Das Numen utworzony został przez grupę czworga artystów podczas ich studiów w Institut für Raumexperimente pod przewodnictwem Olafura Eliassona. Kolektyw skupia się przede wszystkim na tematach związanych z antropocenem, choć równie ważna w ich praktyce, a zarazem w praskiej wystawie, jest kwestia współautorstwa. Pod koniec stycznia w galerii otworzy się z kolei solowa wystawa Giliego Avissara kuratorowana przez Piotra Sikorę, na której znajdą się tekstylne prace artysty, tworzące efektowną instalację, balansujące między wizualną przyjemnością a obscenicznością.
Litwa, Łotwa, Estonia
13. Triennale Bałtyckie Give Up the Ghost
CAC Contemporary Art Centre, Wilno
Tallinna Kunstihoone, Tallinn
kim? Contemporary Art Centre, Ryga
maj – wrzesień 2018
RIBOCA1 – Międzynarodowe Biennale Sztuki Współczesnej w Rydze
2 czerwca – 28 października
Survival Kit 10, Ryga
6–27 września
Ubiegły rok przebiegł pod znakiem kilku kluczowych dla międzynarodowego świata sztuki cyklicznych wydarzeń – documenta, biennale w Wenecji i Skuptur Projekte – 2018 z perspektywy wschodniej części kontynentu zapowiada się równie intensywnie. W maju rozpocznie się trzynasta odsłona Triennale Bałtyckiego, którego kuratorem będzie Vincent Honoré, z wystawami w trzech kluczowych instytucjach na terenie krajów bałtyckich: CAC w Wilnie, Tallinna Kunstihoone w stolicy Estonii i kim? w Rydze. Tegoroczna edycja triennale odbędzie się pod hasłem Give Up the Ghost. Trzonem wydarzenia będzie sekcja poezji, traktująca język poetycki jako wymykający się normatywnym kategoriom lingwistycznym. Poprzez język artyści eksplorować będą płynną tożsamość, przekraczającą uwarunkowania klasowe, rasowe czy genderowe.
Wkrótce po rozpoczęciu triennale, w czerwcu tego roku, zainaugurowane zostanie też nowe biennale w Rydze, które odbędzie się w kilku lokalizacjach na terenie miasta i przyglądać się będzie jego historii i współczesnej tożsamości. Biennale odbędzie się pod hasłem zaczerpniętym z książki Aleksieja Jurczaka, swego czasu wykorzystanym również przez Konrada Smoleńskiego, Everything Was Forever, Until it Was No More. Skupiać się ono będzie na fenomenie ciągłej zmiany, zwłaszcza w kontekście postsowieckim, do którego odnosi się książka Jurczaka, dotykając również kwestii współczesnych napięć geopolitycznych w regionie oraz bardziej ogólnych wątków postępującej technicyzacji rzeczywistości, akceleracjonizmu i przewidywanej przyszłości ludzkości jako takiej.
Podczas nowe biennale w Rydze odbędzie się po raz pierwszy, tamtejszy coroczny festiwal Survival Kit, organizowany przez Łotewskie Centrum Sztuki Współczesnej, obchodzić będzie dziesięciolecie swojego istnienia. Jubileuszowa odsłona podzielona będzie na dwie części – oprócz wydarzeń zaplanowanych na wrzesień tego roku, złożą się na nią także wystawy i wydarzenia w maju przyszłego roku. Temat najnowszej odsłony Survival Kit brzmi Outland; festiwal koncentrować się będzie na relacjach centrum-peryferie w obliczu kryzysu migracyjnego i nasilania się tendencji nacjonalistycznych.
Estonia
Tallinn
Eesti Kunstimuuseum
Andres Tolts, Landscape with Still Life
24 listopada 2017 – 1 kwietnia 2018
Tallinna Kunstihoone
Tõnis Saadoja, Studio
12 stycznia – 11 lutego
Marge Monko, Stones Against Diamonds, Diamonds Against Stones
12 stycznia – 11 lutego
The State is not a Work of Art
16 lutego – 29 kwietnia
wystawa 13. Triennale Bałtyckiego
czerwiec 2018
Do kwietnia w tallińskim KUMU zobaczyć można retrospektywę zmarłego przed czterema laty Andresa Toltsa, artysty wizualnego i dizajnera, jednej z kluczowych postaci estońskiej sztuki drugiej połowy ubiegłego stulecia. Tolts interesował się w swojej praktyce przede wszystkim codziennym życiem oraz potencjałem sztuki do organizowania tegoż. W swojej barwnej karierze Tolts współtworzył grupę SOUP’69, która pod koniec lat 60. zapoczątkowała konceptualną rewolucję w sztuce estońskiej, w kolejnej dekadzie redagował i projektował wpływowe pismo „Kunst ja Kodu” („Sztuka i dom”), a w latach 80. stał się jednym z pionierów postmodernizmu na terenie Estonii.
Marge Monko, WoW, kadr z wideo, 2017
Noworoczny program w Tallinna Kunstihoone zainaugurują dwie wystawy solowe: Tõnisa Saadoji i Marge Monko. Saadoja w swoim Studio skupi się, jak sama nazwa wskazuje, na procesach zachodzących w malarskiej pracowni, rozkładając na części pierwsze swoją praktykę i przyglądając się rządzącym nią regułom. Marge Monko w nowych pracach wideo, fotografiach i instalacjach na wystawie Stones Against Diamonds, Diamonds Against Stones kontynuować będzie swoje rozwijane od kilku lat badania nad wizualnymi kodami używanymi w kulturze konsumpcyjnej do kreowania wyobrażeń na temat kobiecości. W tym roku nie tylko Polska świętuje stulecie niepodległości – w programie instytucji estońskich, w ramach programu Estonia 100, również znajdą się ekspozycje związane z niepodległościową rocznicą. Po wystawach Saadoji i Monko w Tallinna Kunstihoone otworzy się w lutym międzynarodowa wystawa zbiorowa The State is Not a Work of Art. Przyglądać się ona będzie idei tożsamości narodowej w kontekście nawrotu tendencji nacjonalistycznych i populizmów we współczesnej Europie.
Litwa
Wilno
CAC Contemporary Art Centre
Liam Gillick, The Light is no Brighter at the Centre
17 listopada 2017 – 14 stycznia 2018
wystawa 13. Triennale Bałtyckiego
maj 2018
Galerija Vartai
Jurga Barilaite
16 stycznia – 2 lutego
Jānis Avotiņš, Celebration
13 lutego – 23 marca
Keren Cytter, Vytautas Virzbickas
11 kwietnia – 18 maja
Louise Bourgeois, Maria Lassnig, Maria Helena Vieira da Silva
31 maja – 28 lipca
Nacionalinė dailės galerija
Deimantas Narkevičius, Stains and Scratches
28 grudnia 2017 – 25 lutego 2018
Oskar Hansen, Open Form
28 grudnia 2017 – 25 lutego 2018
Pierwszą na terenie krajów bałtyckich solową wystawę Liama Gillicka można jeszcze zobaczyć w wileńskim CAC do połowy stycznia. W przygotowanym specjalnie dla litewskiej instytucji The Light is no Brighter at the Centre brytyjski artysta kontynuuje wątki, które w swojej twórczości rozwija od lat 90., dotyczące dynamiki kapitalistycznej produkcji i relacji władzy w neoliberalnym świecie. Punktem wyjścia dla wystawy stała sie postindustrialna hala instytucji, w odniesieniu do której Gillick snuje szerszą refleksję na temat charakteru tego typu przestrzeni w ostatnich dekadach.
Seria solowych wystaw zainauguruje sezon w galerii Vartai. 16 stycznia otworzy się ekspozycja Jurgi Barilaitė, dotycząca relacji miedzy ciałem a ideologią w okresach politycznych transformacji. Barilaitė odnosi się przy tym do własnego doświadczenia – jej wkroczenie w pełnoletność zbiegło się w czasie z litewską transformacją ustrojową. Miesiąc później swoją wystawę otworzy Jānis Avotiņš. Celebration włączone będzie w program litewskich obchodów stulecia niepodległości, a przy okazji także w program współpracy litewsko-łotewskiej. Łotewski artysta zaprezentuje na niej serię utrzymanych w ciemnych barwach fotorealistycznych obrazów, bazujących przede wszystkim na wizerunkach zaczerpniętych z sowieckich mediów. W ramach innej współpracy, z berlińską galerią Nagel Draxler oraz ambasadą Izralea w Wilnie, w kwietniu galeria zaprezentuje równolegle wideo izraelskiej artystki Keren Cytter oraz prace młodego litewskiego rzeźbiarza Vytautasa Viržbickasa, skupiajacego się w swojej praktyce na współczesnych relacjach społecznych przez pryzmat mitu. Prace Marii Lassnig tej wiosny zobaczyć będzie można nie tylko w Pradze; highlightem sezonu w Vartai będzie wystawa, na której znajdą się one w towarzystwie realizacji Louise Bourgeois i Marii Heleny Vieiry da Silva. Trójkę artystek łączy nie tylko fakt, że zanim stały się ikonami sztuki XX wieku, długo czekały na uznanie, ale też szczególna rola, jaką w ich praktyce odgrywał rysunek. Na rysunkach właśnie, traktowanych przez wszystkie trzy jako medium najbardziej intymne i pozwalające na najbardziej bezpośrednie wyrażenie idei, skupi się wileńska wystawa.
W wileńskiej Galerii Narodowej z kolei do drugiej połowy lutego potrwają dwie duże wystawy monograficzne. Na Stains and Scratches Deimantasa Narkevičiusa prezentowane są prace jednego z najsłynniejszych litewskich artystów z okresu od początku lat dwutysięcznych do najnowszych, premierowych filmów, odnoszących się do sowieckiej kontrkultury i upadku Związku Radzieckiego. Równolegle w Wilnie prezentowana jest także litewska odsłona przygotowanej przez MSN wystawy poświęconej idei Formy Otwartej Oskara Hansena.
Łotwa
Ryga
kim? Contemporary Art Centre
Kevin Beasley, Rubbings
15 grudnia 2017 – 21 stycznia 2018
The Guest
15 grudnia 2017 – 21 stycznia 2018
wystawa 13. Triennale Bałtyckiego
wrzesień 2018
Latvijas Nacionālais mākslas muzejs
YOU’VE GOT 1243 UNREAD MESSAGES. Last Generation Before the Internet. Their Lives
8 grudnia 2017 – 4 lutego 2018
Portable Landscapes
27 kwietnia – 16 czerwca
W kim? do 21 stycznia potrwają otwarte w połowie grudnia zeszłego roku wystawy: The Guest oraz solowy pokaz Kevina Beasleya. Rubbings Beasleya to pierwsza indywidualna wystawa tego amerykańskiego artysty w Europie, prezentująca obiekty i prace dźwiękowe dostosowane do ruchu widzów w przestrzeni. Beasley bazuje w niej na odnalezionych na lokalnym pchlim targu przedmiotach z narodowymi łotewskimi ornamentami, snując na ich podstawie refleksję o społecznej, ekonomicznej i geograficznej historii miejsca. The Guest to z kolei kabaret wyreżyserowany przez Robertasa Narkusa, traktujący o wizjach przyszłości kreowanych przez współczesne sci-fi, zawierających m.in. wątek sztucznej inteligencji rozwiązującej wszelkie problemy ekonomiczne i polityczne.
Aia Bertrand z łukiem, Montfermeil, początek XX wieku. Dzięki uprzejmości Duncan Collection
Niejednokrotnie obwieszczano już koniec sztuki postinternetowej, tymczasem na przekór poszukiwaniom nowych form Łotewskie Centrum Sztuki Współczesnej postanowiło cofnąć się nieco w przeszłość i przyjrzeć się życiu w ostatnich latach epoki preinternetowej. Otwarta do początku lutego wystawa YOU’VE GOT 1243 UNREAD MESSAGES. Last Generation Before the Internet. Their Lives skupia się na tytułowym codziennym życiu reprezentantów ostatniego pokolenia przed internetem, będąc rodzajem antropologicznego badania późnej ery analogowej i gromadząc szereg artefaktów od zestawów rodzinnych zdjęć oglądanych wieczorami z rzutnika po prace mail artowe z lat 70. Łotewska instytucja organizuje w tym roku również szeroko zakrojony projekt Portable Landscapes przy współpracy z kilkoma zagranicznymi instytucjami, m.in. z Paryża i Nowego Jorku, którego własną odsłonę prezentować będzie od kwietnia. Portable Landscapes to projekt badawczo-ekspozycyjny koncentrujący się na sztuce łotewskich środowisk emigracyjnych od początku ubiegłego wieku do dziś. Każda z wystaw organizowana jest w jednym z ośrodków, w których gromadziła się liczna łotewska diaspora i koncentruje się na określonych postaciach bądź grupach artystów.
Rosja
Moskwa
Garage Museum of Contemporary Art
Bidding for Glasnost: Sotheby’s 1988 Auction in Moscow
23 stycznia – 28 lutego
If our soup can could speak: Mikhail Lifshitz and the Soviet Sixties
7 marca – 13 maja
The Other Trans-Atlantic. Kinetic and Op Art in Eastern Europe and Latin America 1950s – 1970s
17 marca – 9 maja
Viacheslav Koleichuk, Atom 1967/2018
17 marca – 26 sierpnia
Marcel Broodthaers
29 września 2018 – 3 lutego 2019
Damián Ortega
29 września 2018 – 28 lutego 2019
Pierwsza połowa roku w moskiewskim muzeum Garage upłynie pod znakiem wystaw historycznych, związanych przede wszystkim z konkretnymi wydarzeniami w dziejach radzieckiej sztuki. 23 stycznia otworzy się Bidding for Glasnost: Sotheby’s 1988 Auction in Moscow, ekspozycja poświęcona najbardziej kontrowersyjnemu wydarzeniu w radzieckim życiu artystycznym doby pieriestrojki. Organizowana przez Sotheby’s aukcja, która odbyła się w Moskwie 7 lipca 1988 roku, przeszła do historii jako wydarzenie, które na szeroką skalę zainicjowało rynkowy boom na radziecką awangardę, tyle tylko, że udział w niej mogli wziąc jedynie kolekcjonerzy zachodni – z powodów prawnych sami Rosjanie mogli jedynie przyglądać się licytacji, na której oferowano prace takich tuzów awangardy jak Aleksandr Rodczenko czy Warwara Stiepanowa. Na wystawie w Garage znajdzie się pełny zapis wideo licytacji prowadzonej przez Simona de Pury, liczne związane z nią archiwalia oraz część samych wylicytowanych wówczas prac. Otwierana w marcu wystawa If our soup can could speak: Mikhail Lifshitz and the Soviet Sixties poświęcona będzie z kolei wydanej przed pięćdziesięcioma laty książce tytułowego radzieckiego krytyka The Crisis of Ugliness, będącej zbiorem tekstów polemicznych skierowanych przeciw kubizmowi i pop-artowi. Krytykujący owe nurty w kontekście społecznym i modernizacyjnym Lifszyc wskazywał na związki modernizmu z totalitaryzmem i konsumeryzmem. Trzyletnie badania nad książką przeprowadzone przez zespół Garage mają na celu ponowne odczytanie tej pozycji i wpisanie samotnej antymodernistycznej krucjaty krytyka nie w kontekst radzieckiej reakcyjnej i antyzachodniej polityki kulturalnej, a myśli współczesnych mu Adorna i Deborda. W tym samym miesiącu w Garage zaprezentowana zostanie także rosyjska odsłona Innego Trans-Atlantyku, a równolegle z nią rekonstrukcja kluczowej radzieckiej pracy kinetycznej, czyli Atomu Wiaczesława Kolejczuka, powstałego oryginalnie w 1967 roku na zlecenie moskiewskiego Instytutu Energii Atomowej. Pod koniec września otworzy się w Garage pierwsza rosyjska monografia Marcela Broodthaersa, skoncentrowana przede wszystkim na roli, jaką odegrał on w rozwoju krytyki instytucjonalnej, w tym samym czasie zaprezentowana zostanie też realizacja site-specific Damiána Ortegi.
Rumunia
Bukareszt
MNAC – Muzeul National de Arta Contemporana
Ion Bitzan, The Prioners of the Avant-Garde
23 listopada 2017 – 1 kwietnia 2018
Wanda Mihuleac, Contextualizations
23 listopada 2017 – 1 kwietnia 2018
Gheorghe Rasovszky, abNORMAL
23 listopada 2017 – 1 kwietnia 2018
Ivan Gallery
Do the Mountains Know?
15 grudnia 2017 – 31 stycznia 2018
W bukaresztańskim MNACu do początku kwietnia zobaczyć można zestaw trzech retrospektyw artystów rumuńskich reprezentujących kolejne generacje tamtejszej neoawangardy. The Prioners of the Avant-Garde Iona Bitzana prezentuje dorobek najbardziej aktywnego w międzynarodowym obiegu sztuki rumuńskiego minimalisty i konceptualisty. Przy okazji stanowi próbę zarysowania zniuansowanego portretu artysty i epoki, czyli lat 60. i 70. kiedy to oprócz prac w czołowych zachodnich instytucjach Bitzan realizował również zlecenia dedykowane partii komunistycznej i jej liderowi. Równolegle muzeum przypomina dorobek jednej z kluczowych postaci w rumuńskiej sztuce lat 70. i 80., Wandy Mihuleac. Skonstruowana wokół trzech motywów – ściany, lustra i pisma – wystawa prezentuje szeroki wachlarz jej prac, zawierający m.in. projekty ekologiczne czy też powstające we współpracy z ówczesnymi choreografami i pisarzami. W latach 80. swoją obecność na rumuńskiej scenie silnie zaznaczył także Gheorghe Rasovszky, artysta osobny, posługujący się licznymi mediami i trudny do zaszufladkowania w ramach jakiegokolwiek nurtu. Wystawa gromadzi prace powstałe w ciągu całej jego kariery, od roku 1970 do 2017.
Wanda Mihuleac, Untitled, 1980, fotografia czarnobiała, 30 x 20 cm, fot. Eugeniu Lupu, dzięki uprzejmości artystki
Wśród wystaw w prywatnych galeriach w stolicy Rumunii warto wybrać się na otwarte do końca stycznia Do the Mountains Know? w galerii Ivan. Kuratorowana przez Mirceę Nicolae ekspozycja dedykowana jest dwójce reprezentantów pokolenia lat 70., Ionowi Râmnicowi and Istvánowi Mihály’emu. Pochodzący z Târgu Mureș twórcy pozostawali w kręgu bliskim grupie MAMÜ, choć sami formalnie nigdy się z nią nie związali. Ich prace dotykają przede wszystkim kwestii tożsamości w perspektywie przynależności obywatelskiej i swobody seksualnej. Obaj nie są zbytnio zainteresowani budowaniem swojego kapitału symbolicznego i uczestniczenim w rynkowej grze, a to w powiązaniu z często efemerycznym charakterem prac czyni ich stosunkowo słabo rozpoznanymi także na lokalnej scenie artystami, co Nicolae ma ambicję zmienić.
Słowacja
Bratysława
Kunsthalle Bratislava
Tomáš Rafa, New Nationalisms in the heart of Europe 2009 – 2017
15 lutego – 15 kwietnia
tranzit.sk
Invisible Museum
29 listopada 2017 – 27 stycznia 2018
W Bratysławie trwa sezon na polityczne wystawy. Do 27 stycznia w słowackim tranzicie można zobaczyć Invisible Museum, instalację Oto Hudeca będącą częścią poświęconego kulturze romskiej projektu Collecting, curating and presenting Roma culture, rozpoczętego konferencją w bratysławskim Instytucie Goethego pod koniec zeszłego roku. Instalacja Hudeca to propozycja alternatywnego muzeum dedykowanego kulturze Romów, które wykraczałoby poza etnograficzne spojrzenie i klasyczną muzealną narrację o przeszłości, a zamiast tego koncentrowało się na współczesnej sytuacji społecznej i ekonomicznej. W połowie lutego w bratysławskiej Kunsthalle otworzy się natomiast solowa wystawa fotografa i filmowca Tomáša Rafy, polskiej publicznosci znanego m.in. z materiałów publikowanych na łamach „Krytyki Politycznej”. Na wystawie w Kunstahalle Rafa zaprezentuje swój najbardziej znany cykl New Nationalisms in the heart of Europe, poświęcony badaniu nacjonalistycznych tendencji w Czechach, na Słowacji i w Polsce, rozpoczęty jeszcze w 2009, w momencie, gdy tendencje te nie były tak widoczne jak dziś.
Ukraina
Kijów
PinchukArtCentre
wystawa finalistów PinchukArtCentre Prize 2018
luty – maj 2018
Shcherbenko Art Centre
Mykola Kryvenko, Some Miracles
30 stycznia – 3 marca
Głównym punktem tegorocznego programu PinchukArtCentre będzie otwierana w lutym wystawa finalistów kolejnej, piątej edycji przyznawanej przez galerię nagrody dla młodych ukraińskich artystów, PinchukArtCentre Prize. Zwycięzcę poznamy w marcu, zostanie on wybrany z grona dwadzieściorga finalistów, wśród których znaleźli się w tym roku m.n. Sasha Kurmaz i Yulia Krivich. W Shcherbenko Art Centre pod koniec stycznia otworzy się z kolei solowa wystawa Mykoli Kryvenko, ukraińskiego artysty z pokolenia lat 50. Na Some Miracles zaprezentowane zostaną obrazy i rzeźby powstałe w latach 2009-2016, uzupełnione o serię grafik z lat 80.
Węgry
Budapeszt
Magyar Nemzeti Galéria
Within Frames. The Art of the Sixties in Hungary (1958-1968)
17 listopada 2017 – 18 lutego 2018
Bacon, Freud and the School of London
5 października 2018 – 14 stycznia 2019
Tradition and Abstraction in the Art of Dezső Korniss
13 grudnia 2018 – 17 marca 2019
Ludwig Museum
Esterházy Award 2017
15 grudnia 2017 – 14 stycznia 2018
Gyula Várnai, Peace on Earth!
9 grudnia 2017, 14 stycznia 2018
Economize! On the Relationship of Art and Economy
13 października 2017 – 28 stycznia 2018
Ani Molnár Gallery
Issues of Uncertainty
15 grudnia 2017 – 27 stycznia 2018
Rok w Węgierskiej Galerii Narodowej otwiera czynna jeszcze od listopada wystawa Within Frames. The Art of the Sixties in Hungary (1958-1968), poświęcona dekadzie gorącej zarówno pod względem politycznym, jak i artystycznym. Pomiędzy rokiem 1958 a 1968 w Węgrzech dogasał jeszcze socrealizm, jednak w obliczu nieco mniej restrykcyjnej niż na początku lat 50. polityki kulturalnej równolegle rodziła się tamtejsza neoawangarda. Wystawa śledzi te napięcia prezentując obfity wybór około trzystu pięćdziesięciu prac z tego okresu, wśród których oprócz realizacji artystów węgierskich znalazły się prace zachodnich awangardzistów, którzy wywarli na nich wpływ, m.in. Légera i Picassa. Jesienią galeria odejdzie na moment od wątków węgierskich i zaprezentuje wystawę grupy najsłynniejszych brytyjskich malarzy figuratywnych ubiegłego stulecia, z Francisem Baconem i Lucianem Freudem na czele. Oprócz współczesnych im reprezentantów tytułowej „szkoły londyńskiej”, jak Frank Auerbach i R. B. Kitaj, na wystawie znajdą się też budujące dla nich szerszy kontekst prace wcześniejsze, jak obrazy Chaïma Soutine’a, a także płótna ich współczesnych kontynuatorów, jak Jenny Saville. Rok zamknie otwierana w grudniu retrospektywa węgierskiego malarza Dezső Kornissa, jednego z klasyków węgierskiej sztuki XX wieku, którego sztukę w okresie po II wojnie światowej określić można mianem balansującego między figuracją a abstrakcją surrealizmu zakorzenionego w motywach zaczerpniętych z węgierskiej sztuki ludowej.
W Ludwig Museum w styczniu oglądać można jeszcze trzy wystawy otwarte pod koniec zeszłego roku. Economize! On the Relationship of Art and Economy koncentruje się na ekonomicznym kontekście funkcjonowania sztuki, w perspektywie zarówno rynku, jak i kwestii finansowania sztuki z budżetu państwa, co w węgierskiej sytuacji politycznej stanowi ciągle wyjątkowo aktualny problem. Istotny wątek na wystawie stanowi również prekaryzacja pozycji artystów i zawód artysty z perspektywy sytuacji pracowniczej. Równolegle w galerii prezentowany jest przeniesiony z węgierskiego pawilony w Wenecji projekt Gyuli Várnai Peace on Earth!, zrealizowany na ostatnim weneckim biennale, oraz wystawa finalistów kolejnego po Leopold Bloom Award konkursu dla młodych węgierskich artystów, czyli Esterházy Award.
Carlos Aires, Your Money Stinks Like Mine Does, 2013, oryginalne banknoty, złote pinezki, drewniana rama z płatkami złota i antyrefleksyjnym szkłem muzealnym, 35x70x6 cm, 3/5 + 2 kopia artysty.
Fot. dzięki uprzejmości artysty
W galerii Ani Molnár natomiast do 27 stycznia zobaczyć można inaugurującą działalność jej nowej siedziby wystawę zbiorową Issues of Uncertainty, zbudowaną z konceptualnych prac na różne sposoby dotykających problemu tytułowej niepewności. Wśród artystów znajdują się m.in. jeden z założycieli grupy IRWIN Roman Uranjek oraz Vadim Fishkin.
