„Najcenniejsze. Kolekcja Książąt Czartoryskich” w Muzeum Narodowym w Krakowie
Wystawa Najcenniejsze. Kolekcja Książąt Czartoryskich obejmuje 350 przedmiotów wybranych z liczącego dziś 336 tysięcy muzealiów najstarszego polskiego muzeum, założonego w roku 1801 w Puławach przez księżną Izabelę Czartoryską.
„Od początku swego istnienia muzeum księżny Izabeli miało stanowić dobro narodowe, repozytorium pamiątek patriotycznych oraz artystycznych dla przyszłych pokoleń. Zbiory Muzeum Czartoryskich zarazem doskonale wpisują się w europejską historię muzealnictwa, a ich pierwotny charakter – Kunstkamery – nadal jest widoczny. Wielokrotnie powtarza się, że dzieje Muzeum Książąt Czartoryskich to paralela historii Polski, a jednocześnie historii polskiego kolekcjonerstwa i mecenatu kulturalnego. Zbiory te, przeniesione w czasie powstania listopadowego (1831) do Sieniawy, a następnie do Paryża, wydatnie wzbogacone o liczne nowe nabytki przez księcia Władysława Czartoryskiego, wnuka Izabeli, zostały przez niego ulokowane w Krakowie, w otwartym w roku 1876 Muzeum Książąt Czartoryskich. Od roku 2016 stanowią własność Państwa i pozostają pod opieką Muzeum Narodowego w Krakowie” – pisze Dyrektor MNK dr hab. Andrzej Betlej w katalogu do wystawy.
Wystawa umieszczona w ogromnej sali Arsenału prezentuje wielkie bogactwo Kolekcji Książąt Czartoryskich, obejmującej sztukę starożytną, polskie i europejskie malarstwo, rzemiosło artystyczne, militaria, pamiątki po sławnych ludziach, ryciny, rękopisy iluminowane, dokumenty historyczne i starodruki. Najstarsze muzealia powstały ok. 4000 lat temu, najmłodsze – w XIX wieku.
Ekspozycję otwierają portrety twórców Muzeum: księżnej Izabeli Czartoryskiej i księcia Władysława Czartoryskiego, oraz klucze do pierwszych w Polsce budynków muzealnych: Świątyni Sybilli i Domu Gotyckiego. Po środku sali, na tle przepięknego arrasu brukselskiego z XVI wieku nazywanego „Złotym deszczem” znajdują się rzeźby grecko-rzymskie i sarkofagi egipskie (m.in. sarkofag Tachenemti, 2. poł. VIII w. p.n.e.) oraz etruskie. Osobno wydzielono galerię obrazów, gdzie wyróżnia się arcydzieło Krajobraz z miłosiernym Samarytaninem Rembrandta z 1638 roku. Tam też można podziwiać Zwiastowanie Mistrza Kodeksu Św. Jerzego z XIV wieku oraz Zwiastowanie krakowskiego Malarza Jerzego z 1517 roku – obraz wydobyty przez Izabelę Czartoryską z ruin kościoła na Wawelu.
Niektóre zestawienia dzieł mogą zaskakiwać. Bo co może łączyć mozaikę rzymską z II wieku z XV-wieczną terakotą florencką? Okazuje się, że na obu przedmiotach widzimy tego samego bohatera: Heraklesa. A wśród antycznych scen mitologicznych znalazł się renesansowy obraz Giovanniego di Marco zwanego dal Ponte przedstawiający Parysa i Helenę oraz Tristana i Izoldę obok egipskich portretów mumiowych z III wieku i sarmackich portretów trumiennych z ok. 1700 roku.
– Ciekawe są eksponaty związane ze sławnymi osobami: krzesła Williama Szekspira i Jana Jakuba Rousseau, butelka myśliwska Franciszka I, prochownica Henryka VIII, części zbroi gubernatora Niderlandów Albrechta VII, tarcza tzw. wróżebna, łączona z Janem III Sobieskim, czapka Napoleona oraz odlew dłoni Fryderyka Chopina. Szereg zabytków przypomina o walkach o niepodległość oraz o ich bohaterach – Tadeuszu Kościuszce i księciu Józefie Poniatowskim, a także o Wielkiej Emigracji (Portret Juliana Ursyna Niemcewicza Grosa, Popiersie Fryderyka Chopina Clesingera). Z powstaniem styczniowym związany jest niedokończony obraz Jana Matejki Zakuwana Polska – mówi kurator wystawy Janusz Wałek.
Zapewne zdumienie niejednego widza wzbudzą kamyczki z grobu Romea i Julii, relikwie hiszpańskiego bohatera narodowego Cyda i jego żony Chimeny czy urna z relikwiami Bolesława Chrobrego. Są one odzwierciedleniem gustów kolekcjonerskich Izabeli i całej epoki romantyzmu.
Wystawę uzupełniają zmienne – ze względów konserwatorskich – pokazy rysunków, rycin, rękopisów iluminowanych, starodruków i dokumentów historycznych, takich jak oryginał hołdu pruskiego.
Dopełnieniem tej wystawy będzie osobny pokaz (od 19 maja 2017 roku) arcydzieła Leonarda da Vinci Dama z gronostajem w Gmachu Głównym MNK, Aleja 3 Maja 1.
The exhibition “Most Valuable: The Czartoryski Collection” includes 350 objects chosen from the currently 336 thousand museum pieces of the oldest Polish museum, established in Puławy in 1801 by Princess Izabela Czartoryska.
“From the beginning of its existence, the museum of Princess Izabela was to constitute a national treasure, a repository of patriotic and artistic artefacts for future generations. The collections of the Czartoryski Museum also fulfil an important role in the European history of museology, and their original character – as ‘Kunstkamer’ (chambers of art) – remains evident. It has been claimed many times that the history of the Czartoryski Museum parallels the history of Poland, as well as the history of Polish collecting and cultural patronage. These collections, transferred during the November Uprising (1831) to Sieniawa, and later to Paris, considerably enriched with new acquisitions by Prince Władysław Czartoryski, grandson of Izabela, were placed by him in Krakow, in the Czartoryski Princes Museum opened in 1876. Since 2016, they have been state property and remain under the care of the National Museum in Krakow,” writes Andrzej Betlej, PhD hab., Director of the NMK, in the exhibition catalogue.
The exhibition, situated in the enormous Arsenal hall, presents the great wealth of the Czartoryski Collection, taking in ancient art, Polish and European painting, artistic handcrafts, military objects, memorabilia of famous people, prints, illuminated manuscripts, historical documents and antique books. The oldest exhibits date back ca. 4000 years, while the youngest – to the 19th century.
The exhibition opens with portraits of the Museum’s creators: Princess Izabela Czartoryska and Prince Władysław Czartoryski, as well as keys to the first museum buildings in Poland: The Temple of Sybil and the Gothic House. In the middle of the hall, before a beautiful Belgian tapestry from the 16th century entitled “Golden Rain,” there are Greek-Roman sculptures and Egyptian sarcophagi (including the sarcophagus of Tachenemti, second half of the 8th century B.C.) as well as Etruscan. A picture gallery has been arranged separately, which features the masterpiece Landscape with the Good Samaritan painted by Rembrandt in 1638. There one may also admire The Annunciation by the Master of the Codex of Saint George from the 14th century, as well as The Annunciation by the Krakovian painter Jerzy from 1517 – a painting taken from the ruins of the church on Wawel by Izabela Czartoryska.
Certain juxtapositions of works may seem surprising. For what may a Roman mosaic from the second century have in common with 15th century Florentine terracotta? It turns out that on both objects we see the same hero: Heracles. And among classical mythological scenes is found the Renaissance painting by Giovanni di Marco called dal Ponte depicting Paris and Helen, while Tristan and Isolde are found alongside Egyptian mummy portraits from the third century and Sarmatian coffin portraits from ca. 1700.
“The exhibits connected to famous people are interesting: chairs belonging to William Shakespeare and Jean Jacques Rousseau, the hunting bottle of François I, the gunpowder box of Henry VIII, parts of the armour of the Netherlands’ governor Albrecht VII, a decorative shield connected to Jan III Sobieski, a cap belonging to Napoleon, as well as a casting of the hand of Fryderyk Chopin. A number of exhibits refer to the struggles for independence and their heroes – Tadeusz Kościuszko and Prince Józef Poniatowski, as well as to the Great Emigration (the Portrait of Julian Ursyn Niemcewicz by Gros, the Bust of Fryderyk Chopin by Clésinger). An unfinished painting by Jan Matejko, Polonia in Chains, relates to the January Uprising,” states the exhibition curator, Janusz Wałek.
Many viewers will surely be amazed by the stones from the grave of Romeo and Juliet, by relics of the Spanish national hero El Cid and his wife Jimena, or an urn with relics of Bolesław Chrobry. They are a reflection of the collector’s tastes of Izabela and the whole Romantic era. The exhibition is complemented by changing – for conservation reasons – shows of drawings, prints, illuminated manuscripts, ancient books and historical documents, such as the original Prussian Homage. This exhibition will also be complemented by a separate showing (from 19 May 2017) of Leonardo da Vinci’s masterpiece “Lady with an Ermine” in the Main Building of the NMK, at Aleja 3 Maja 1.
Przypisy
Stopka
- Wystawa
- Najcenniejsze. Kolekcja Książąt Czartoryskich
- Miejsce
- Muzeum Narodowe w Krakowie
- Czas trwania
- 07-08.04.2017
- Strona internetowa
- mnk.pl
