Maria Pinińska-Bereś i Jerzy Bereś w galerii Monopol

Jerzy Bereś, „Rytuał propagandowy”, 1973 r

Wystawa w galerii Monopol to pierwszy wspólny pokaz prac pary artystów, prywatnie małżeństwa, należących do najważniejszych przedstawicieli awangardy drugiej połowy XX w. w Polsce. Maria Pinińska-Bereś najczęściej pojawia się w kontekście sztuki feministycznej i uznawana jest za jedną z prekursorek tego kierunku w naszym kraju. Jerzy Bereś – kapłan i mistyk, odwoływał się do wielkiej historii i filozofii, poszukując duchowości w czasach upadku wartości wyższych.

Przeżyli ze sobą, jako małżeństwo, 42 lata. Nigdy nie mieli wystawy razem, to znaczy w duecie, choć kilkakrotnie brali wspólnie udział w pokazach zbiorowych. Oboje studiowali rzeźbę w pracowni Xawerego Dunikowskiego, należeli do Grupy Krakowskiej, zainicjowali też cykl pokazów Rzeźba Roku.

Maria Pinińska-Bereś, „Księżniczka Y”, 1987 r.

Każde z nich wypracowało indywidualne podejście do medium rzeźbiarskiego i rozszerzało je o performance i akcje z udziałem publiczności. Ona tworzyła delikatne różowo – białe obiekty, miękkie i zmysłowe narzędzia opresji wypełniające kobiecą codzienność. Jego rzeźby, naturalne i surowe, z drewna i sznurka, oddziaływały pierwotną siłą. W swoich akcjach, które określał mianem Manifestacji, wykorzystywał też własne nagie ciało.

Jerzy Bereś, „Piętno”, 1982 r.

Maria Pinińska-Bereś i Jerzy Bereś postrzegani są jako artyści osobni, o wyraźnie odróżniających się stylach i obszarach zainteresowań. Niezależne indywidualności twórcze, oboje wybitni, mający swoje ugruntowane miejsce w historii sztuki polskiej, przywoływani przez zagranicznych badaczy awangardy. Twórczość każdego z nich w naturalny sposób podążyła we własnym kierunku, choć przy bliższym spojrzeniu dostrzec możemy zarówno jaskrawo rysujące się kontrasty, jak i subtelne, może nawet nieświadome wspólne inspiracje. Krytycy i kuratorzy odwiedzający Beresia w ich wspólnym mieszkaniu, skłonni byli raczej poprosić Pinińską-Bereś o podanie kawy niż o pokazanie swoich prac. Trudno dociec, czy wynikało to z siły sztuki Beresia w ówczesnym kontekście, czy z lekceważenia kobiety-artystki. Być może jej sztuka, która wciąż pozostaje aktualna, wtedy jeszcze nie była zrozumiała.

Maria Pinińska-Bereś, Jerzy Bereś, widok na wystawę

Na wystawie  można zobaczyć rzeźby i dokumentacje z akcji obojga artystów. Podczas trwania wystawy Marii Pinińskiej-Bereś i Jerzego Beresia zrealizowano nawiązujące do niej projekty dwóch artystek: Elżbiety Jabłońskiej i Doroty Podlaskiej.

Maria Pinińska-Bereś, zestaw fotografii z akcji „Transparent”, Kraków, 1980 r

Maria Pinińska-Bereś „Pierożek” 1987 r., Jerzy Bereś „Szydło” 2012 r.