Konferencja CreArt: „Jak rozmawiać ze strzelbą, która chce się zabić. Sztuka w dobie post-prawdy, teorii spiskowych i negacjonizmu”

Jerzy Ludwiński, teoretyk sztuki związany z Lublinem, napisał w eseju „Sztuka w epoce postartystycznej”: Bardzo prawdopodobne, że dzisiaj nie zajmujemy się już sztuką. Po prostu przegapiliśmy moment, kiedy przekształciła się ona w coś zupełnie innego, coś, czego nie potrafimy już nazwać. Jest jednak rzeczą pewną, że to, czym zajmujemy się dzisiaj, ma większe możliwości. Zdanie to możemy traktować jako motto wielu współczesnych aktywności artystycznych stanowiących materializację jednego z podstawowych postulatów awangard XX wieku – przenikania się sztuki z życiem codziennym. Coraz częściej artyści i kuratorzy angażują się w debatę publiczną, zabierają głos w kwestiach politycznych, czynią wysiłek, by zabezpieczyć świat przed zagrażającymi mu zjawiskami – takimi jak rasizm, nacjonalizm, faszyzm i neofaszyzm, globalne ocieplenie czy zanieczyszczenie środowiska.

Tematyka konferencji „Jak rozmawiać ze strzelbą, która chce się zabić. Sztuka w dobie post-prawdy, teorii spiskowych i negacjonizmu” dotyczy czterech zagadnień mających ogromny wpływ na współczesną politykę, debaty publiczne i napięcia społeczne XXI wieku: zmiany klimatyczne, post-faszyzm, mizoginia i gatunkowizm. Jest także związana z pojęciem, opisywanym przez psychologów badających procesy kształtowania się poglądów politycznych jako „backfire effect”. Jak pokazują opublikowane badania, m. in. Brendana Nyhana i Jasona Reiflera z Uniwersytetu w Michigan („When Corrections Fail: The persistence of political misperception”), niemal niemożliwą jest zmiana czyjegoś światopoglądu poprzez jego konfrontację z faktami potwierdzonymi naukowo, weryfikowalnymi doświadczalnie i podpartymi racjonalnymi danymi (takimi jak statystyki, materiał fotograficzny czy dokumenty). Konfrontacja z takimi kontr-informacjami utwierdza osobę, przywiązaną np. do jednej z teorii spiskowych, w przekonaniu co do słuszności własnych poglądów. Psychologowie są dość zgodni: zmiana nawet najbardziej niedorzecznych poglądów pod wpływem racjonalnej rozmowy jest niemal niemożliwa. Dotyczy to również wysoce niebezpiecznych przekonań np. dotyczących segregacji rasowej, wyższości jednej płci nad drugą czy przemocy wobec innych gatunków.

Każdy z zaproponowanych w ramach konferencji paneli dyskusyjnych/warsztatów stanie się próbą zmierzenia się z mechanizmami rozprzestrzenienia się teorii spiskowych, post-prawdy oraz sprzężonymi z nimi procesami wyparcia (denializmu). W roli moderatorów/prowadzących poszczególnych dyskusji/warsztatów wystąpią specjaliści i specjalistki związani z aktywizmem politycznym i ekologicznym sprzęgniętym z programami instytucji sztuki współczesnej.

Uczestnicy konferencji:

Pablo Martínez

„Jak uczyć się razem. Ćwiczenia na czas kryzysu cywilizacyjnego”
(How to learn together. Exercises for a civilatory crisis)

Warsztat związany jest z obszarami: kryzys klimatyczny i homofobia.
Przybierze on formą sesji czytelniczej i dyskusji na temat radykalnej edukacji i instytucji sztuki w XXI wieku. Pablo Martinez zapozna uczestników sesji z metodami i narzędziami używanymi przez Muzeum Sztuki Współczesnej MACBA w Barcelonie w pracy z różnymi publicznościami, zagrożonymi wykluczeniem. Podczas dyskusji nad wybranymi przez Pablo Martineza tekstami, uczestnicy będą również wspólnie gotować – gastronomia jest istotną częścią praktyk pedagogicznych stosowanych w MACBA.

Potencjalni uczestnicy: osoby zainteresowane politykami kulturalnymi, edukacją, emancypacją, gotowaniem i produkcją żywności, końcem świata, sztuką i rzemiosłem.

Izabela Kaszyńska

„Kamień, patyk, ziemia. Jak uczyć się od ciągłych powrotów do domu”
(„A stone, a stick, a soil. How to learn a lesson from always coming home”)

Warsztat związany jest z tematem kryzysu klimatycznego. Stała świadomość kryzysu klimatycznego sprawia, że znajdujemy się w błędnym kole zaangażowania, aktywizmu, nostalgii, złości i poczucia bezradności. Warsztat przybierze formę miejskiego dryfu (wędrówki), koncentrującego się na praktykach „głębokiego słuchania” i rozmowy, służącego radzeniu sobie w kontaktach z osobami wypierającymi/ negującymi wiedzę o zmianach klimatycznych, zwłaszcza w kręgu rodzinnym i bliskich przyjaciół. Kaszyńska posłuży się metodologią, zaczerpniętą z doświadczeń „głębokiej ekologii”, wiedzy ludów tubylczych i grup anarchistycznych.

Potencjalni uczestnicy: osoby zainteresowane ekologią, zmianami klimatycznymi, feminizmem i pracą na rzecz innych istot.

Övül Ö. Durmusoglu

„Afekty i archetypy. Jak możemy oduczyć się myślenia w kategoriach narodowych?”
(„Affects and Archetypes: Can We Ever Unlearn Nation?)

Övül Ö. Durmusoglu skoncentruje się na archetypach dziedziczonych przez społeczeństwa, które mogą stać się skutecznymi narzędziami, używanymi przez populistycznych polityków. Warsztat koncentruje się na technikach kontroli i manipulacji oraz metodach zabezpieczenia się przed nimi – poprzez proces kolekcjonowania, opowiadania i dekodowania archetypów, które obecne są w publicznym dyskursie w Polsce. Uczestnicy warsztatów będą mieli wcześniej okazję zapoznać się z tekstami wybranymi przez Durmusoglu.

Potencjalni uczestnicy: osoby zainteresowane feminizmem, aktywizmem politycznym, a także opowiadaniem historii.

Katia Krupennikova

„Fikcja przeciwko cenzurze. Przewodnik przemytnika”
(Fiction against censorship. Smuggler’s guide)

Podczas warsztatu przygotowanego przez Katię Krupennikovą uczestnicy poznają różne przykłady kreatywnego wykorzystania „przemytu”, jako strategii dystrybucji politycznego oporu w czasach sowieckiej cenzury. Pracując w grupach, będą mogli „przemycić” swoją własną historię. Jako efekt stworzą rodzaj użytecznego przewodnika, złożonego z metod i narzędzi oszukiwania cenzorskiego oka, na podstawie historycznych przykładów, jak i wyobraźni. W warsztacie mogą wziąć udział także osoby nieposiadające doświadczenia i wiedzy na temat sztuki zaangażowanej politycznie.

Lada Nakonechna

„Tak zwane. Praktyczny warsztat z produkcji pieczątek”
(„The so-called. Practical workshop for the production of stamps”)

Warsztat przygotowany przez ukraińską arystkę Ladę Nakonechna polega na wspólnej produkcji pieczątek oraz dyskusji na temat ich współczesnego zastosowania, jako politycznego narzędzia w przestrzeni publicznej – w celach manipulacji, demonstracji czy oporu. W części teoretycznej artystka przybliży kwestie związane  z dziełami sztuki poruszającymi kwestie języka i przekładu, koncentrując się zwłaszcza na obecnej sytuacji społeczno-politycznej na Ukrainie, w kontekście wojny, cenzury, ataków skrajnej prawicy oraz rosnącego sprzeciwu ze strony obywatelskich instytucji.

Warsztat przeznaczony jest dla wszystkich chętnych, bez preferowanej grupy docelowej.

Vasyl Cherepanyn

Wykład podsumowujący konferencję

„Antyfaszyzm w dobie antykomunizmu”
(Anti-Fascism at the Age of Anti-Communism)

W wykładzie podsumowującym konferencję „Jak rozmawiać ze strzelbą, która chce się zabić. Sztuka w dobie post-prawdy, teorii spiskowych i negacjonizmu” Vasyl Cherepanyn podda analizie obecną sytuację polityczną w Europie, koncentrując się na wzroście populizmu i skrajnej prawicy, oraz potencjale antyfaszystowskiego oporu. Poruszy także wątek „dekomunizacji” na Ukrainie, w Polsce i Niemczech, tendencjach autorytarnych w Turcji i Rosji, populizmie w Austrii i Włoszech. Główną osią wykładu jest próba prześledzenia procesu normalizowania post-faszyzmu i pogrobowców starych ideologii.

Konferencja zaczyna się 23 września o godzinie 12:00 panelem „Jak rozmawiać ze strzelbą, która chce się zabić” moderowanym przez Sebastiana Cichockiego.  Szczegółowy harmonogram konferencji CreArt dostępny jest na stronie Galerii Labirynt w Lublinie.

Konferencja „Jak rozmawiać ze strzelbą, która chce się zabić. Sztuka w dobie post-prawdy, teorii spiskowych i negacjonizmu” odbędzie się w ramach projektu „CreArt. Sieć miast na rzecz twórczości artystycznej”.