„Kijewski/Kocur” w Gdańskiej Galerii Miejskiej

Na okładkę katalogu Marka Kijewskiego, wydanego już po śmierci artysty, który towarzyszył retrospektywnej wystawie Drżę cały gdy mogę was ozłocić zrealizowanej przez CSW Zamek Ujazdowski, wybrano graficzny projekt instalacji zatytułowanej Portret Johna Cage’a, którą artysta wykonał w 1994 roku w kościele św. Jana w Gdańsku. We wnętrzu zagruzowanej, nieużytkowanej od czasu zakończenia wojny przestrzeni gotyckiej świątyni, Kijewski złożył hołd współczesnemu amerykańskiemu kompozytorowi, autorowi awangardowego utworu 4’33. Praca znajdowała się w centralnej części nawy głównej i składała się z dwóch części: biało-złotego obiektu przypominającego odwrócony obelisk oraz podwieszonej instalacji złożonej z kilkunastu rozświetlonych na czerwono i niebiesko neonów. Świetlówki tworzyły rytmiczny układ, w swym kształcie nawiązując do żeber sklepienia kościoła. Nieodzownym elementem dzieła była plakietka z fragmentem tekstu prawosławnego teologa Pawła Floreńskiego Ikonostas i inne szkice.

Portret Johna Cage’a doskonale oddaje artystyczne poszukiwania Kijewskiego rozpoczęte na początku lat 90. Artysta rezygnując z estetyki nowej ekspresji, z której się wywodził, skłaniał się do form bardziej ascetycznych, minimalizował środki wyrazu, łącząc je z elementami światła, występującego bardzo często w formie neonów o różnej barwie, na co miały niewątpliwie wpływ pisma Floreńskiego, szczególnie te dotyczące symboliki kolorów.

Dla Kijewskiego wykonanie instalacji w Gdańsku miało zapewne dodatkowe znaczenie. Powrócił on do miasta, w którym się urodził, spędził wiele lat swego życia, tu również – zanim na stałe wyjechał do Warszawy – w połowie lat 70. przez pewien czas studiował na wydziale rzeźby Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych (obecnie Akademii Sztuk Pięknych). Kijewski także w Gdańsku, podczas montażu w kościele św. Jana, i w trakcie odbywających się w tym czasie międzynarodowych warsztatów multimedialnych zorganizowanych przez galerię Wyspa, poznał Małgorzatę Malinowską. Artystkę, z którą przez następną dekadę tworzyć będzie w Warszawie legendarny już duet Kijewski/Kocur.

Związana z gdańskim środowiskiem artystycznym Małgorzata Malinowska malowała prace wpisujące się w nurt nowej ekspresji, które wyróżniały się przedstawieniami figur ludzkich. Głównie sugestywnie malowane akty o jaskrawej strukturze barwnej.

Dla obojga spotkanie to było niezwykle znaczące, wyznaczyło cezurę czasową dla ich dotychczasowych dokonań. Malinowska definitywnie porzuciła wówczas malarstwo i przeniosła się do Warszawy, gdzie działała pod pseudonimem artystycznym Kocur. Kijewski natomiast zbliżył się ponownie do sztuki figuratywnej.

„Kijewski/Kocur”, widok wystawy

„Kijewski/Kocur”, widok wystawy

Kijewski/Kocur, „Jest lepiej, gdy on gryzie ciebie symetrycznie”, 1997, dzięki uprzejmości Galerii Propaganda

„Kijewski/Kocur”, widok wystawy

Kijewski/Kocur, „Św. Sebastian”, 1999, dzięki uprzejmości CSW Zamek Ujazdowski

Kijewski/Kocur, „Fred Flinstone z Knossos”, dzięki CSW Zamek Ujazdowski oraz „Tatuaże Wilmy Flinstone”, 1995, dzięki uprzejmości dr. Osmana Djajadisastry

„Kijewski/Kocur”, widok wystawy

Kijewski/Kocur, „Miliard jeden”, 2000-2014, dzięki uprzejmości Galerii Propaganda

Kijewski/Kocur, „Kiedy rozum się budzi”, 1995, dzięki uprzejmości Galerii Propaganda

W swoich dziełach, które od 1995 roku wykonywali wspólnie, twórczo się uzupełniali i inspirowali, o czym świadczą słowa Marka Kijewskiego: Trafiłem na dziewczynę (Kocura), która ma w sobie rodzaj niezdefiniowanego ciepła. Ciepła, które potrafi przekazać przez rzeźbę figuralną. Czasem patrzę a ona w ciągu trzech dni potrafiła szkicowo wykonać coś, czego ja nigdy nie potrafiłbym tak estetycznie, perfekcyjnie zrobić.*
*cyt. za: Marek Kijewski. Drżę cały gdy mogę was ozłocić, [kat. wyst], CSW Zamek Ujazdowski, Warszawa 2008, s. 174.

Obiekty zgromadzone na wystawie pochodzą ze zbiorów: Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie, galerii Propaganda oraz kolekcji prywatnych z Polski i Niemiec. Uzupełnieniem przekrojowej prezentacji twórczości duetu Kijewski/Kocur jest pochodzący z 2001 roku film nakręcony przez Pawła Sosnowskiego, zatytułowany Leksykon osobisty Marka Kijewskiego i Małgorzaty Malinowskiej, opowiadający o źródłach tej bogatej i różnorodnej twórczości.