„Ja/ty/on/ona/oni” w Galerii Fotografii pf

Marina Faust, Florian as Pinocchio z cyklu Fusions, 2014

Relacje pomiędzy obrazem a tożsamością eksplorowane bywają zazwyczaj w kategorii krytycznej praktyki artystycznej związanej z polityką tożsamości. W przeciwieństwie do tego nurtu, wystawa Ja/ty/on/ona/oni odwołuje się do pojęcia tożsamości rozumianej jako proces identyfikacji; jako technologii siebie realizowanej w praktykach dnia codziennego i silnie warunkowanej wszechobecnością fotografii; nie chodzi tu o nową wersje polityki tożsamości, ale o proces konstrukcji ja w którym Inny staje się częścią nas.

Marina Faust, Sonia as David Bowie z cyklu Fusions, 2014

Michal Pashtan, Untitled, 2015

Współczesny model tożsamości odchodzi od prostej relacji pomiędzy tym, co widzialne i tym, co stanowi ja. Model ten koncentruje się na kategorii braku, pustki, nieprzekładalności, czy też na pojęciu dystansu, które Artur Rimbaud ujął w jednym z listów słowami: „Ja to ktoś inny”. Wystawa Ja/ty/on/ona/oni wpisuje się właśnie w ten nurt: prezentuje prace, które stawiają pytanie o tożsamość jako czasową konstrukcję i badają możliwość jej reprezentacji, ponadto przedefiniowuje relacje pomiędzy nami i innymi, pokazując granice pomiędzy jako płynne i wciąż negocjowane.

Wystawa Ja/ty/on/ona/oni, Galeria Fotografii pf

Mathilde ter Heijne, F.F.A.L. (FAKE FEMALE ARTIST LIFE) #6, #7 Clare Abshire – Carla Vicenzi, 2007

Wystawa Ja/ty/on/ona/oni, Galeria Fotografii pf

Proces identyfikacji wiąże się z jednej strony z teatralną realizacją osobistego stylu, której najbardziej ekstremalnym wyrazem jest kultura celebrities, z drugiej zaś strony z zakwestionowaniem granicy pomiędzy osobistym doświadczeniem i publiczną prezentacją siebie. Zagadnienie to podejmuje w pracy Piece of me Salvatore Viviano, który na wystawie prezentuje serię prac będących imitacją fotografii zrobionych przez papparazzi. Artysta powtarza na nich gest rzekomego zaskoczenia zasłaniając swoją twarz rozmaitymi gadżetami, które tym samym prezentuje przed obiektywem. W towarzszącym fotografiom performance – zrealizowanym specjalnie na wystawę w Poznaniu – artysta kontynuuje ironiczną rozbiórkę kultury celebrites, nie tyle moralizując, ile doskonale bawiąc się ich kosztem. Podczas performance Viviano wniesiony został w zrolowanym czerwonym dywanie, z którego stopniowo rozwijał się przy dźwiękach piosenki Piece of me Britney Spears. W swojej pracy Viviano komentuje nie tylko performatywne cechy fotografii, jako medium, które stwarza quasi-osobowości w sferze publicznej, ale przede wszystkim odnosi się do teatru odgrywania siebie zawłaszczonego i rozwijanego przez prasę lifestyle’ową.

Marina Faust, Robert as Papa Sisto IV z cyklu Fusions, 2014

Salvatore Viviano, Piece of Me, 2012

Od czasów polityki tożsamości zmieniła się także dynamika pomiędzy nami i Innym. Inny nie sytuuje się już jako ktoś odrębny, ale stanowi część nas; warunkuje nasze ja, które powstaje w ciągłym procesie wymiany – również spojrzeń. Odnajdujemy siebie nie tylko w oczach innych, ale także odnajdujemy innych patrząc na siebie. Współczesne pojęcie tożsamości odwołuje się zatem do wzajemności i relacyjności pomiędzy ja i innym. Odnosząc ten problem do technologii cyfrowej reprodukcji warunkującej nasze bycie w świecie, badacze kultury twierdzą, że w usieciowionej kulturze ciągłego przepływu informacji Ja stało się agregatorem, kolekcją linków do Innych. Ta metafora przetłumaczona została na język wizualny w prezentowanym na wystawie cyklu Mariny Faust Fusions, w którym artystka pokazuje, że wszyscy nosimy w sobie granice, na styku których realizuje się nasze ja.

Wystawa Ja/ty/on/ona/oni, Galeria Fotografii pf

W cyklu wielkoformatowych prac wydrukowanych na bardzo cienkim, jedwabnym papierze artystka eksploruje idee portretu badając problem czasowości, a właściwie tymczasowości reprezentacji. Faust analizuje granice pomiędzy fantazją i rzeczywistością kompilując swoje portrety z fragmentów różnych przedstawień, nakładając na zdjęcia twarzy swoich przyjaciół, rozpoznawalne popkulturowe motywy ikonograficzne, fotografie gwiazd czy elementy znanych obrazów, próbując znaleźć wizualny ekwiwalent tradycyjnego fotograficznego portretu.

W filozoficznej refleksji teoretycy podkreślają istnienie luki, która jest elementem struktury naszej współczesnej tożsamości. Proces identyfikacji nie jest bowiem totalny – identyfikacja nigdy nie jest definitywnie zakończona. Innymi słowy: nie jesteśmy, ale bywamy rożnymi opcjami siebie. Takie rozumienie ja/podmiotu problematyzuje możliwość przedstawienia prawdy o nas i innych – w tym: możliwość fotograficznej reprezentacji. Fotografia jako medium odziedziczyła po malarstwie narrację prawdy i dlatego jest szczególnie uwikłana w proces identyfikacji. W swojej pracy Matka i syn Christina Dimitriadis eksploruje możliwość relacyjnego portretu fotografując obiekty- krzesło i zabawkowy miecz- tworzące prywatną alegorię. W precyzyjnie ostrej, niemalże nadrealistycznej fotografii Dimitriadis rozgrywa napięcie pomiędzy prywatnym doświadczeniem i możliwością publicznej prezentacji.

Wystawa Ja/ty/on/ona/oni, Galeria Fotografii pf

Michal Pashtan wizualizuje natomiast niemożliwość fotograficznego uchwycenia siebie. Pomimo permanentnej obecności aparatu, który warunkuje proces ciągłego przyglądania się sobie poprzez obiektyw – w miejscu twarzy pojawia się luka, odbicie światła, pustka. Podobnie jak Dimitriadis, Pashtan wykorzystuje figurę alegorii, umownego obrazu, który pozwala opowiedzieć o fotografowanej osobie komentując jednocześnie istotę procesu rejestracji. W swoich niewielkich, intymnych fotograficznych autoportretach Pashtan pokazuje moment podczas którego ja, stając się pozą, umyka reprezentacji.

Zarówno w filmie found footage Bogny Burskiej Shooting Star, jak i w instalacji Fake Female Artist Lives autorstwa Mathilde ter Heijne, pojawia się pytanie o granice wizualnej reprezentacji – o obecność i nieobecność ja w wizualnej manifestacji, która ujawnia się jako powierzchowność, wygląd, kostium, gest. Burska kompiluje sceny z udziałem Al Pacino pochodzące z wielu odrębnych filmowych narracji – rekonstruując linearną historię życia bohatera. To, co spaja postać wykreowaną przez artystkę to fizyczny kostium, ciało, ten sam wygląd. Podobny mechanizm, a właściwie jego rewers, zastosowany został przez Mathilde ter Heijne, która również pracuje z narracjami i wyglądami. W swoim projekcie Fake Female Artist Lives ter Heijne bada fikcyjne historie powieściowych artystek, które prezentuje w postaci sobowtórów-lalek. Ter Heijne opowiada jednak o sobie, tworzy autoportret prawdziwego kobiecego życia artystki używając fikcyjnych historii: ich biografie są częścią jej historii.

Wystawa Ja/ty/on/ona/oni, Galeria Fotografii pf

Wystawa Ja/ty/on/ona/oni, Galeria Fotografii pf