„Hybrydy – z życia osobników” w LELE Art Space

W dobie rozwoju niebinarnego dyskursu osób, zapraszamy na wystawę, w której przedmiotem zainteresowania artystek i artystów są osobniki. Jednostkowe okazy gatunku. Jednostkowe organizmy, żyjące samodzielnie lub w grupie, na przykład w stadzie bądź kolonii. Indywidua o wątpliwej reputacji, znajdujące się w cieniu podejrzeń, stojące na progu transformacji.

Czy osobniki te są samcami? Zamiast jednoznacznej, binarnej odpowiedzi na to pytanie, proponujemy narrację w duchu ezopowej fabuli. W alegorycznych bajkach Ezopa i spadkobierców jego poetyki, od La Fontaine’a po Bojacka Horsemana, pod maskami sprytnych lisów, cynicznych kruków, znerwicowanych zajęcy i koni w kryzysie wieku średniego kryją się ludzie.

Bohaterowie wystawy również są ludźmi, ale są zarazem końmi. Są centaurami. Polakami. Nie-Polakami. Mężczyznami. Świniami. Są ożywioną materią, homunkulusami, golemami, pinokiami. Potworami. Są hybrydami. Znamienne, że starożytny gatunek ezopowej bajki wielki renesans przeżywał na progu Oświecenia, w przededniu wielkiego susa w Nowoczesność, do którego szykował się biały, męski, europejski podmiot. Ostateczne rozwiązanie kwestii „innych” bytów, ostateczna emancypacja z porządku natury, umożliwiająca zdobycie władzy nad światem i totalne skolonizowanie go – bez większej przesady tak można nakreślić horyzont ambicji nowoczesnego projektu. Dziś ten projekt dochodzi do ekologicznej i etycznej ściany. Ba! Osoby pesymistyczne mówią, że ta ściana jest przepaścią. Procesy dekolonizacji ludzkiej i nie ludzkiej rzeczywistości a także dekonstrukcja antropocentrycznych i patriarchalnych paradygmatów nie prowadzi jednak do przywrócenia „ustawień fabrycznych” należących do mitycznego porządku „złotego wieku”. Taki reset nie jest ani możliwy, ani pożądany, złoty wiek, jeżeli w ogóle miał kiedyś miejsce, musiał być – powiedzmy to sobie szczerze – piekłem na ziemi. Prawdziwy złoty wiek, taki na który warto liczyć, czeka na nas w przyszłości – i będzie hybrydalny albo nie będzie go wcale.

Alicja Pakosz, „Kałuża”, diorama (sklejka drewniana, styropian, styrodur, ziemia, żywica epoksydowa, sitowie), 2021

Łukasz Horbów, „Koń”, glina, tektura, klej do papieru (zainspirowany filmem „Kolor granatu” S. Parajanova), 2020

Michał Slezkin, „Batman”, olej na płótnie, 2014

Paweł Śliwiński, „Bez tytułu (Ciało)”, olej na płótnie, 2011, dzięki uprzejmości Kolekcji Tomasza Pasieka

Łukasz Horbów, „Chłopaki niech płaczą”, video loop, found footage, 2020

„Hybrydy – z życia osobników”, widok wystawy

Tomasz Mróz, „White pride”, gips, sól, kreda, żywica, drewno, 2019

Monika Misztal, „Chłopiec”, olej na płótnie, 2014, dzięki uprzejmości kolekcji Katarzyny Janiak i Pawła Maja

„Hybrydy – z życia osobników”, widok wystawy

Zamiast zrywać zwierzęce maski bohaterom fabuli, lepiej zatem pod ludzkimi obliczami poszukać zwierzęcych pysków, ryjów i paszcz. Potworne? Być może, ale jednak o wiele mniej, niż tkwienie bez końca i bez nadziei na zmianę w spetryfikowanych konserwatywnych formach, których emblematycznym przykładem jest patriarchalny wzorzec męskości. Wszyscy i wszystkie są jego ofiarami; mężczyźni są beneficjentami, ale i zakładnikami tego wzorca. Na tle takiej potworności, groteska i monstrualność hybrydyzacji jawią się jako atrybuty wyzwolenia – wolności do abdykacji, do dezercji, do bycia koniem zamiast jeźdźcem, do bycia po prostu świnią zamiast męską świnią, do przyznania się do kłamstwa, wyczerpania i lęku, do marzeń o innych tożsamościach, a także – nareszcie! – do ronienia łez.