„Franciszka Themerson. Linie życia” w CSW Łaźnia

Wystawa jest prezentacją twórczości malarskiej i rysunkowej Franciszki Themerson z lat 50. i 60., okresu niezmiernie istotnego w jej biografii artystycznej. To właśnie wtedy krystalizowała się formuła jej malarstwa jako „obrazów bi-abstrakcyjnych”, łączących ze sobą figurację z badaniem przestrzeni optycznej obrazu. Główna część wystawy obejmować będzie kompozycje olejne artystki, których narracje wyprowadzone są z gęstej, zazwyczaj białej faktury za pomocą dynamicznych przebiegów linii. W obrazach tych sceny z udziałem postaci ludzkich zanurzone są w wieloznacznej i wielorodnej przestrzeni. Część główna uzupełniona będzie prezentacją wyboru prac na papierze Themerson, zarówno rysunków abstrakcyjnych z cyklu Calligrammes [Kaligramy], badających energetyczne własności linii i koloru, jak rysunków z cyklu Traces of Living [Ślady życia], wiążących ze sobą element anegdoty.

Cechą wyróżniającą kompozycje malarskie i rysunkowe Franciszki Themerson jest ich wymiar czasowy wynikający ze spontanicznego przebiegu linii. Prace te odsłaniają stopniowo swoje narracje, czyniąc odbiorcę świadkiem procesu stawania się obrazu, który wiąże ze sobą zmienność punktów widzenia i układów odniesienia. Obrazy Themerson ukazują sceny kształtujące się w przebiegu linii; artystka określiła przedmiot swojej twórczości w sposób maksymalistyczny jako – „wszystkie siły wzrastania i rozwoju, procesy biologiczne i prawa matematyczne, wszystko, czego nauczyliśmy się o tym, w jaki sposób zbudowany jest świat, wszystkie sposoby niszczenia i rozkładu. Cała ta fantastyczna konstrukcja, pośród której krzątamy się, wypełnieni obawami, przyjemnościami, niepokojami i przemocą, radościami i tragediami, głupstwami i złościami”.

„Franciszka Themerson. Linie życia”, widok wystawy

„Franciszka Themerson. Linie życia”, widok wystawy

„Franciszka Themerson. Linie życia”, widok wystawy

„Franciszka Themerson. Linie życia”, widok wystawy

„Franciszka Themerson. Linie życia”, widok wystawy

„Franciszka Themerson. Linie życia”, widok wystawy

„Franciszka Themerson. Linie życia”, widok wystawy

Franciszka Themerson (1907 – 1988) – malarka, autorka rysunków i projektów scenograficznych, współautorka – wraz z mężem Stefanem – filmów eksperymentalnych i książek. Razem założyli i prowadzili w Londynie, w latach 1948-1979, wydawnictwo Gaberbocchus Press. Dojrzałą formułę swojej twórczości malarskiej Franciszka Themerson wypracowała po wojnie, oferując w swoich obrazach i rysunkach mnogość przedstawień groteskowych zdarzeń z udziałem karykaturalnych postaci. Przedstawienia te piętnują negatywne aspekty dwudziestowiecznej historii; nie bez powodu Nick Wadley, historyk sztuki i badacz twórczości Franciszki Themerson, określił jej prace mianem współczesnego moralitetu. Prezentowana m.in. na wystawie retrospektywnej w Whitechapel Art Gallery w Londynie w 1975 roku, twórczość malarska Franciszki Themerson jest znana w Polsce z wystaw indywidualnych w Galerii Zachęta w Warszawie (1964), w Galerii Kordegarda w Warszawie (1998), oraz z wystaw Franciszki i Stefana Themersonów w Muzeum Sztuki w Łodzi (1982, 2013).