„Five pieces in a context” w Galerii Izolyatsia w Kijowie
Wystawa Five pieces in a context (Pięć sztuk na tle) jest poświęcona relacji z otoczeniem jako zagadnieniu praktyki artystycznej i organizowania współczesnych instytucji sztuki. Fakt, że obie mają społeczny charakter nie podlega wątpliwości. Jednak o odmiennych kontekstach tworzenia i odbioru rozmawia się rzadziej – i takie zadania stawiane jest przed tą wystawą, forum, na którym prace artystów reprezentują różne formy, które przybiera usytuowana wiedza. Dzięki wspólnej prezentacji możemy porównać artystyczne strategie oparte na badawczej relacji z otoczeniem, które jest środowiskiem powstawania dzieła.
Pięć nowych prac prezentowanych na wystawie powstało w odpowiedzi na pięć istotnych dla wyobrażenia Europy Wschodniej repozytoriów zbiorowej wiedzy i doświadczenia. Są nimi: architektura (praca Izy Tarasewicz zrealizowana w Tbilisi), archiwa (praca Karola Radziszewskiego zrealizowana w Mińsku), własność wspólna (praca Alicji Rogalskiej zrealizowana w Kiszyniowie), awangarda (praca grupy Budapeszt zrealizowana w Kijowie) i społeczność sąsiedzka (praca Mai Bekan zrealizowana w Warszawie). Co charakterystyczne, współcześnie wykorzystywane są one jako media, dzięki którym artyści i instytucje wyrażają zainteresowanie przekształcaniem społecznej rzeczywistości.
Artyści uczestniczący w projekcie i wystawie w bardzo różnorodny sposób artykułują ową zbiorową wiedzę, ale owa różnorodność jest prowokacją do przemyślenia, i zwielokrotnienia możliwych podmiotowości, jednostkowych i organizacyjnych, z którymi wchodzimy w relacje poprzez sztukę (jeśli zgodzimy się na tę mediację).
Praca Knight’s Tour Izy Tarasewicz, artystki, której praktyka rzeźbiarska polega na badaniu przekształcania systemów, ruchu i równowagi została umieszczona w kontekście budynku Pałacu Szachowego w Tibilisi. Tarasewicz wyłożyła w języku rzeźby i choreografii problem konika szachowego. Przemieszczenia w myśl tego abstrakcyjnego algorytmu stały się sposobem opisania współczesnej podzielonej przestrzeni późno-modernistycznego budynku, jak wielkiej publicznej rzeźby, w której wciąż może dochodzić do znaczących zdarzeń. Na wystawie ów ruch interpretuje Larisa Venediktova z kolektywu Tanzlaboratorium.
QAI/BY Karola Radziszewskiego to kolejne wcielenie jego fikcyjnej instytucji Queer Archives Institute – efekt kwerendy przeprowadzonej w Mińsku w poszukiwaniu dokumentów ruchu gejowskiego na Białorusi. W tej realizacji Radziszewski nie tylko zgromadził (nie)liczne dokumenty, ale też wiele z nich wytworzył queerując prace białoruskich artystów, tworząc portrety i wywiady, zapraszając współpracowników do stworzenia wystawy. Podsumowaniem tej serii jest Invisible (Belarusian Queer History), trawestacja pracy Igora Savchenki Invisible (1992-94), zaprezentowana również na na lightboxach w Kijowie.
Silence of Sources (Cisza Źródeł) to performans Alicji Rogalskiej zrealizowany w Kiszyniowie w ramach festiwalu „Public Space Days” organizowanego przez stowarzyszenie Oberliht. Artystka o swojej praktyce mówi, że to nieustanne poszukiwanie współpracowników, których umiejętności, wraz z jej pracą, mogą odsłonić polityczne podteksty codzienności. Temat, którym zajęła się w stolicy Mołdawii to zasoby wody i ograniczenia w dostępie do wody jako wspólnego dobra. Grupa blisko 50 osób, które “nabrały wody w usta” przemaszerowała ulicami stolicy Mołdawii, między dawnymi studniami a parlamentem.
Grupa Budapeszt to emergentny kolektyw artystyczno-kuratorski Igora Krenza, Michała Libery i Daniela Muzyczuka, który stworzył – ironiczny w stosunku do macierzystego projektu „Blue Box” i pomysłu na sztukę opartą na badaniu rzeczywistości – remake filmu Dzigi Wiertowa „Entuzjazm / Symfonia Donbasu” (1931). Awangardowy eksperyment poddany został dekonstrukcji – w myśl teorii montażu Wiertowa, cechy obrazu zostały przełożone na wartości statystyczne. Podobnie jak założenie o wspólnocie dziedzictwa awangardy – w analogii do siedziby Izolyatsi, która jest gospodarzem pobytu i pracy grupy Budapeszt na Ukrainie, i która została wyrzucona ze swojej siedziby w Doniecku przez separatystyczne bojówki.
Seria Nieoczekiwanych Zdarzeń. Kijów 5.11-10.12.2016 to oddelegowana dokumentacja dotycząca tematu, wokół którego skoncentrowały się działania zespołu stworzonego przez Maję Bekan w Warszawie – rzeźby Alfonsa Karnego z 1928r. pt. Akt chłopca (Kazik). W latach 1969 – 1992 rzeźba była eksponowana w plenerze, na tyłach budynku należącego do socrealistycznej Marszałkowskiej Dzielnicy Mieszkaniowej. Przypomnienie tego faktu, pragnienie odzyskania „chłopca” (rzeźba została zabezpieczona przez Muzeum Narodowe) dla podwórkowej społeczności dały impuls do przeprowadzenia serii akcji – inicjowanych przez artystkę i Stowarzyszenie Oleandrów, na styku życia codziennego i artystycznej performatyki.
Zaprezentowane prace powstały w 2016 roku w Kijowie, Kiszyniowie, Mińsku, Tibilisi i Warszawie, wedle metody przyjętej przez współpracujące ze sobą organizacje. To one, za pośrednictwem reprezentujących je kuratorów i kuratorek definiowały problem, który w obecnej chwili określa ich pozycję w miejscu swojej działalności. Następnie artyści tworzyli nowe prace – odpowiedzi na zaproszenie, wyrażone w języku ich własnej praktyki. Te prace były włączane do prowadzonych przez lokalnie programów.
Wspólna prezentacja w Kijowie, w oderwaniu od kontekstu powstawania prac jest okazją, by podnieść kwestię tak twórczą, jak problematyczną dla współczesnej sztuki. Jest nią napięcie między konkretnym efektem artystycznym (ale też politycznym czy społecznym) praktyk kontekstualnych a instytucjonalnym zapleczem globalnej sztuki. Konkret ustępuje miejsca instytucji, które ciągłość zawdzięczają wtórnej widowni, reputacji i międzynarodowej uwadze, opartej na wypracowaniu uniwersalizującego języka sztuki współczesnej.
W tej wyobrażonej przestrzeni sztuki artysta to wrażliwy super-bohater, który wykrywa drzemiący w rzeczywistości potencjał przemiany. Sztuka ratuje wspólne dobra przed ignorancją, złymi nawykami i niewidzialnymi siłami komercji i przemysłowo-militarnego kompleksu – czasem przez estetyczną ich ekspozycję, czasem przez ujawnienie konfliktu. Zaś instytucje artystyczne i wystawy, które pytania zadają to enklawy bezinteresownej komunikacji, nieformalnej edukacji dla każdego i eksperymentu, który stwarza przyszłość bezpieczną i inspirującą do ciągłych poszukiwań. Tymczasem, w miejscach, w których realizowano projekt, goszczące artystów organizacje deklarują, że wspólna dla potencjalnych lokalnych publiczności i twórców przestrzeń wyobrażona sztuki – rozumienie jej kompetencji, zadań i sposobów oddziaływania – jest ograniczona i nietrwała w praktyce. To pytanie o wspólny język, czy jego brak, nakłada się na niepewność egzystencjalną związaną z prowadzeniem instytucji artystycznych, niewidoczny “blue box” sztuki współczesnej.
Anna Ptak
Przypisy
Stopka
- Osoby artystyczne
- Grupa Budapeszt – Igor Krenz, Michał Libera, Daniel Muzyczuk, Karol Radziszewski, Alicja Rogalska, Iza Tarasewicz, Maja Bekan
- Wystawa
- Five pieces in a context
- Miejsce
- Izolyatsia, Kijów, Ukraina
- Czas trwania
- 05.11-10.12.2016
- Osoba kuratorska
- Anna Ptak
- Fotografie
- Valeriy Miloserdov
- Strona internetowa
- izolyatsia.org
