„Fala” Karoliny Szymanowskiej w Muzeum Współczesnym Wrocław
Fala to zaburzenie pól fizycznych rozprzestrzeniające się w ośrodku lub w przestrzeni, którego jedną z cech charakterystycznych jest odbicie: po dojściu do granicy fale zmieniają kierunek. Słownikowa definicja zjawiska fizycznego zdaje się opisywać także mechanizm charakterystyczny dla ludzkiej psychiki. Zderzenie z ograniczeniem, przeszkodą pociąga za sobą zmianę, obranie przeciwnego niż do tej pory kursu. Falą nazywane bywają zjawiska społeczne o cyklicznym, nawracającym charakterze, ale także przeżycia doświadczane w silnym natężeniu. Trzecią falą zatytułowano słynny eksperyment socjologiczny przeprowadzony w 1967 roku przez Rona Jonesa, mający unaocznić, że nawet demokratyczne społeczności podatne są na idee totalitaryzmu.
W swojej strategii artystycznej Karolina Szymanowska często używa pojęć trafnie ilustrujących zbiorowe i indywidualne procesy psychologiczne. Fala, pętla, odbicie, fiksacja, wyparcie, powtórzenie to tylko niektóre ze zjawisk, które artystka stosuje jako model działania swoich prac. Mechanizmy te w symboliczny sposób odnoszą się do relacji podmiotu z zewnętrzem, a także relacji pomiędzy podmiotami zachodzącymi podczas sytuacji społecznych, do zjawisk takich jak konformizm, przywództwo w grupie czy wykluczenie.
W historii psychologii zainteresowanie zachowaniami grupowymi ludzi splata się z rewolucją przemysłową, powstaniem fabryk, masowych miejsc produkcji i pracy. Jeszcze pod koniec XIX wieku wydana została książka Psychologia tłumu napisana przez Gustave’a Le Bona, a na początku XX w. ukazało się francuskie wydanie Opinii i tłumu autorstwa Gabriela de Tarde’a. W 1930 roku powstała Kultura jako źródło cierpień Zygmunta Freuda, w której słynny wiedeńczyk wskazał na dwuznaczną i obosieczną rolę kultury. Z jednej strony łączy ona i jednoczy, z drugiej zawsze odbywa się to na drodze represji, tłumienia indywidualności i narzucania reguł. Przemoc nierozerwalnie związana jest z tym, co zbiorowe i wspólne. Widzimy to nawet na poziomie języka. We współczesnej polszczyźnie słowo „opresja” oznacza trudne położenie, jednak pierwotnie odnosiło się przede wszystkim do ucisku społecznego.
Pod wpływem I wojny światowej i pracy z byłymi żołnierzami cierpiącymi na tzw. nerwicę wojenną Freud wprowadził pojęcie traumy. Po raz pierwszy pojawia się ono w książce Poza zasadą przyjemności z 1920 roku i oznacza zmianę w psychice powstałą na skutek gwałtownego przeżycia. Niemiecki źródłosłów traumy wskazuje na pierwotnie pozytywne konotacje. Der Traum oznacza „marzenie”, „sen”. Zaskakujące pokrewieństwo dwóch odmiennych znaczeń kryje w sobie dziwną zależność. Brak zaspokojenia pragnienia albo nagła utrata możliwości jego realizacji często prowadzą do silnego urazu. To, czego najbardziej się pragnie, może stać się przyczyną cierpienia.
Cierpienie jako doświadczenie zazwyczaj ma związek z tym, co zewnętrzne, jednak po jakimś czasie zostaje całkowicie zinternalizowane. Jego ciężar uniemożliwia uniesienie, przytłacza i ściąga na ziemię. Nie jest już czymś zewnętrznym, jest częścią tej samej struktury, częścią ciała i częścią wnętrza. Subtelne przemieszczenia w pracach Karoliny Szymanowskiej można poczuć podskórnie. Oniryczne obiekty, filmy i instalacje artystki bazują na tym, co już uwewnętrznione, ale często jeszcze nieuświadomione.
Karolina Szymanowska (ur. 1982 we Wrocławiu) – rzeźbiarka, autorka instalacji. Absolwentka wrocławskiej Akademii Sztuk Pięknych. Od 2010 pracuje w Katedrze Rzeźby i Działań Przestrzennych wrocławskiej ASP. Nagrodzona II nagrodą na szczecińskim Międzynarodowym Festiwalu Sztuki Wizualnej Inspiracje, laureatka konkursu Fresh Zone krakowskiego Festiwalu Art Boom. Brała udział w wielu wystawach zbiorowych i indywidualnych w Polsce i zagranicą. Mieszka i pracuje we Wrocławiu.
Przypisy
Stopka
- Osoby artystyczne
- Karolina Szymanowska
- Wystawa
- Fala
- Miejsce
- Muzeum Współczesne Wrocław
- Czas trwania
- 21.02.20–15.06.20
- Osoba kuratorska
- Joanna Kobyłt
- Strona internetowa
- muzeumwspolczesne.pl
