Duch ukryty w drzewach. Tradycja i kunszt japońskiego ciesielstwa

Zaproponowana przez zespół Muzeum Narzędzi Ciesielskich Takenaka w przekrojowa wystawa kolekcji przedmiotów w przestrzeniach krakowskiego Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej Manggha zorganizowana została w formie ośmiu płynnie przenikających się sekcji. Techniczno-estetyczna opowieść rozpoczyna się od praźródła kultury materialnej, jakim jest wieczna i potężna natura. Podążając następnie przez zdobycze architektury, rytualny proces jej wytwarzania, wymiar duchowy stosowanych surowców, kunszt narzędzi, metod obróbki i konstruowania, ta wielowątkowa prezentacja zwieńczona zostaje egzemplifikacją piękna wynikającego nie ze spontanicznego aktu twórczego, lecz z przemyślanej i zorganizowanej pracy.

© Muzeum Narzędzi Ciesielskich Takenaka

© Muzeum Narzędzi Ciesielskich Takenaka

© Muzeum Narzędzi Ciesielskich Takenaka

Szczególnie w wypadku japońskiej sztuki użytkowej i rzemiosła należy spoglądać wnikliwie poza to, co jest w nich oczywiste i bezpośrednio nam dostępne. Wiele można i nawet należy powiedzieć o niezrównanych manualnych zdolnościach japońskich cieśli, o precyzji planowania i wykonawstwa, doskonale zaprojektowanych, zawsze gotowych przyrządach oraz o estetyce, która pojawia się niespodziewanie w miejscach pełniących funkcje czysto techniczne. Jednak kultura materialna w pełni rozkwita, gdy wzbogacona zostaje o wartości głębsze, a te najczęściej wywodzą się z systemów duchowych lub filozoficznych. Nie jest więc bez znaczenia to, iż na wystawie pojawiają się przykłady świątyń z różnych porządków religijnych, atrybuty obrzędów budowniczych oraz domek herbaty (chashitsu), scalający w obcym dla Europejczyków układzie potoczną fizyczność surowych tworzyw z tym, co uduchowione w ceremonii parzenia herbaty chanoyu.

© Muzeum Narzędzi Ciesielskich Takenaka

© Muzeum Narzędzi Ciesielskich Takenaka

© Muzeum Narzędzi Ciesielskich Takenaka

Materialność w Japonii budzi ogromny szacunek i często łączy się z porządkiem sacrum, wywodzi się bowiem z natury, a świat jej od wieków przepełniały nadprzyrodzone bóstwa. Połączenie sfery czysto technicznej z tą duchową i rytualną, obecną także pod postacią przekazywanej z pokolenia na pokolenie wiedzy, zagwarantowało trwałość wspaniałej tradycji, z której dzisiaj i my, ludzie Zachodu, możemy czerpać.