„Będzie lepiej i coraz lepiej? Prezentacja Kolekcji II” w Galerii Arsenał w Białymstoku

Tytuł wystawy został zaczerpnięty z jednej z prac znajdujących się w kolekcji Galerii Arsenał – neonu Ryszarda Grzyba. To optymistyczne hasło stało się punktem odniesienia dla refleksji artystów – głównie polskich, ale też ze wschodu oraz południa Europy. Wszystkie prezentowane prace powstały w XXI wieku, gdy najtrudniejszy okres transformacji ustrojowej Polska miała już za sobą. Klimat społeczny wydawał się wówczas przesycony nadzieją na szybką modernizację państwa i przesunięcie w kierunku Europy Zachodniej. Jednakże w swych dyskursach artyści przypominali bolesne wydarzenia z przeszłości, podkreślali wagę sporów symbolicznych – lekceważonych we współczesnym społeczeństwie – oraz snuli pozbawione optymizmu wizje przyszłości.

Anna Baumgart, Kobieta w masce, 2006, rzeźba (odlew silikonowy)

Katarzyna Kozyra, Krzysztof Czerwiński II, 2001, fotografie

Deimantas Narkevičius, Energy Lithuania, 2004, wideo, 17’27”

Ryszard Grzyb, It’s getting better and even better (Będzie lepiej i coraz lepiej), 2009, neon

Prezentowane na wystawie prace z Kolekcji II Galerii Arsenał to często dzieła ikoniczne, które w dzisiejszej rzeczywistości, pełnej napięć i niepewności, wybrzmiewają na nowo. Przykładami niech będą tu rzeźba Kobieta w masce Anny Baumgart, przedstawiająca ofiarę zamachu terrorystycznego w londyńskim metrze w 2005 r., czy fotografie Katarzyny Kozyry (Krzysztof Czerwiński II), swoją treścią zadające pytania o rolę miłosierdzia w sytuacji konfliktów z napięciami religijnymi i kulturowymi w tle.

Kuba Bąkowski, Flaga, 2002, wideo, 5 min., fot. Maciej Zaniewski

Rafał Bujnowski, Pejzaż z serii Nokturn, olej na płótnie, 2014 – dwa obrazy z serii, fot. Maciej Zaniewski

Od lewej: Aleksandra Polisiewicz, Wartopia II, 2008, lambda, dibond, pleksi; Kuba Bąkowski, Chłopiec i jego pies, 2006, rzeźba (żywica epoksydowa, styropian, wojskowe ubranie ochronne, plastik); Vahram Aghasyan, Ghost City, 2007, fotografie, fot. Maciej Zaniewski

Hubert Czerepok, Lux Aeterna, 2011, wideo, 29 min., fot. Maciej Zaniewski

Większość mówiących o przyszłości prac z kolekcji Arsenału to dystopie. Instalacja rzeźbiarska Chłopiec i jego pies Kuby Bąkowskiego czy wykonane w kijowskim metrze fotografie Piotra Wyrzykowskiego (Polowanie na człowieka) są wizjami z gatunku science fiction, jednak zawierają też w sobie złowieszczy ładunek realizmu. Inne prace traktują o niepowodzeniu projektów niosących nadzieję na modernizację, jak choćby wideo Energy Lithuania litewskiego artysty Deimantasa Narkevičiusa.

Hubert Czerepok, Lux Aeterna, 2016, wideo, 29’

Julita Wójcik, Modernistka, 2009, wideo 36”

Zhanna Kadyrova, Asphalt cut-out, obraz/obiekt, metal, żywica epoksydowa

Obrazu wystawy dopełniają prace autotematyczne. Wskazują na historię, w której sztuka padała ofiarą najróżniejszych systemów politycznych. Przepełniona humorem Modernistka Julity Wójcik może być czytana jako gorzka refleksja na temat utopijnego i naiwnego w gruncie rzeczy konstruowania przyszłości przez artystów. Inne dzieła, choć odnoszą się do konkretnych wydarzeń, mają bardziej uniwersalną wymowę. Wideo Huberta Czerepoka Lux Aeterna jest przepełnione odniesieniami estetycznymi i symbolicznymi. Opowiadając o tragedii na wyspie Utøya, jest równocześnie refleksją na temat sztuki, która z kategorii takich jak podniosłość łatwo może ześlizgiwać się w obszary owładnięte obłędem absolutyzacji samej siebie.

Julita Wójcik, Modernistka, 2009, wideo, 36 min , projekcja 6-kanałowa, fot. Maciej Zaniewski

Łukasz Gronowski, Patriota, 2006, wideo, 1 min 40 s., fot. Maciej Zaniewski

Od lewej: Zbigniew Libera, Ostateczne wyzwolenie 1, 2004, fotografia; Katarzyna Kozyra, Krzysztof Czerwiński II, 2001, 2 fotografie; Slavs and Tatars, Men are from Murmansk, Women are from Vilnius, 2012, obiekt, malowane szklane lustro z drewnianą ramą; środek: Anna Baumgart, Kobieta w masce, 2006, rzeźba (odlew silikonowy), fot. Maciej Zaniewski

Od lewej: Ryszard Grzyb, It’s getting better and even better (Będzie lepiej i coraz lepiej), 2009, neon, 40 x 89,5 cm, Kuba Bąkowski, Chłopiec i jego pies, 2006, rzeźba (żywica epoksydowa, styropian, wojskowe ubranie ochronne, plastik), Vahram Aghasyan, Ghost City, 2007, fotografie, fot. Maciej Zaniewski

Wystawa Będzie lepiej i coraz lepiej? jest w dużym stopniu reakcją na atmosferę ostatnich miesięcy, zarówno w Polsce, jak i na świecie. Przywołuje bardzo aktualny, czasami wręcz profetyczny głos artystów, którzy często reagują na wydarzenia społeczne wbrew dominującym narracjom, problematyzują kwestię symboli w przestrzeni publicznej oraz mniej lub bardziej odległą historię. Nie pomija również roli, jaką pełnią wypowiedzi artystów oraz konsekwentnie budowane kolekcje sztuki współczesnej.

Maria Rubersz