30 lat III RP oczami artystek i artystów
Agata Bogacka
Agata Bogacka, „Selfie w policyjnych światłach radiowozów”, 2019, schyłek RP
Przemek Branas
Przemek Branas, Sesama, Jogjakarta, Indonezja (rezydencja na koniec roku, w trakcie której pracuję nad zapachami i wesołymi batikami), fot. Adam Gruba
Bolesław Chromry
Rafał Dominik
Rafał Dominik, „Portret rodzinny”
Róża Duda, Michał Soja
Róża Duda i Michał Soja „Pomnik Pracy”
Pola Dwurnik
Pola Dwurnik, „Pola u lekarza”, gwasz na papierze, 70 x 61 cm, 2019
Rafał Jakubowicz i Wojciech Dada
„25 lat Wolności”, charakterystyczna czerwona „solidaryca”. Hasło z wszechobecnych w 2014 roku billboardów, city-lightów, banerów oraz innych nośników, będące częścią ogólnopolskiej akcji uroczyście upamiętniającej wybory z 4 czerwca 1989 roku.
Specjalne Strefy Ekonomiczne (SSE) działają na podstawie ustawy z 20 października 1994 roku. Zatem obchodzimy właśnie „25 lat Wyzysku w SSE”. Tego jubileuszu nikt jednak nie świętuje. „Specjalne strefy ekonomiczne łączą się z nową polityką gospodarczą państwa. Naprzeciwko rozproszonej, niezorganizowanej i przygniecionej wysokim bezrobociem klasy pracowniczej, stają pracodawcy, którym rząd i samorządy lokalne dostarczają nie tylko potrzebną infrastrukturę, ale także – pisał Jarosław Urbański w książce Prekariat i nowa walka klas (2014) – pewien, odpowiadający im sposób działania i model stosunków pracy”. SSE są swoistymi laboratoriami, w których wdrażane są antypracownicze rozwiązania – np. organizacja pracy oraz sposoby zarządzania, służące dzieleniu i kontrolowaniu klasy robotniczej – przenoszone oraz upowszechniane następnie w przedsiębiorstwach funkcjonujących poza strefami.
Akcję przeprowadziliśmy w Biskupicach Podgórnych pod Wrocławiem na terenie podlegającym Tarnobrzeskiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej, gdzie w fabryce Chung Hong Polska w 2012 roku, po zwolnieniu dyscyplinarnym Krzysztofa Gazdy, działacza Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Inicjatywa Pracownicza, rozpoczął się strajk, wspierany pikietami z zewnątrz. Obchodów „25 lat Wolności” Krzystof Gazda nie doczekał. 28 marca 2014 roku popełnił samobójstwo. „Możesz patrzeć na to, co Krzysiek zrobił, na różny sposób. Spośród wielu wariantów są dwa przeciwne: można widzieć w tym – mówiła Agnieszka Mróz – albo radykalny gest odmowy, czyli desperacką, ostateczną sprawczość i podmiotowość, albo gest poddania się”.
Od czerwca 2018 roku, gdy ruszyła tzw. Polska Strefa Inwestycji, umożliwiająca inwestorom zwolnienia podatkowe – podobne do tych, jakie przysługiwały dotychczas w SSE – cała Polska jest wielką Specjalną Strefą Ekonomiczną.
Wojtek Dada, Rafał Jakubowicz, „25 lat Wyzysku w SSE”, Biskupice Podgórne/Wrocław 2019
Szymon Kobylarz
Tomasz Kozak
Zofia Krawiec
Zofia Krawiec, „Untitled Film Still”, 2019
Untitled Film Still jest pracą o sytuacji kobiet w Polsce i świecie sztuki, którym pozostają strategie biernego oporu, a także świadomość, że można zmienić świat, ale zmiany społeczne zachodzą pod postacią powolnych, zniuansowanych i subtelnych przeobrażeń. Praca ta odnosi się również do subwertowania i przemieniania relacji władzy poprzez odgrywanie jej w BDSM.
Zofia Kulik
Zofia Kulik, „Wiwat Nowy Rok 1989”, pocztówka, 1988
Diana Lelonek
Marcin Maciejowski
Marcin Maciejowski, rysunki do książki Marcina Świetlickiego „Ale o co ci chodzi?”, Wydawnictwo Wolno, Lusowo 2019
Cecylia Malik
Cecylia Malik, „Matka Polka na Wyrębie”, 2017, fot. Piotr Dziurdzia
Dorota Nieznalska
Fot 1. Archiwum IPN Gd 05/147/2, „Rozkopywacze grobów Treblinki zebrani przed szczątkami ofiar w dniu obławy” (opis na rewersie fotografii). Ok 1946 r.
Fot 2. Bogusław Nieznalski, „No pasarán!”, Stocznia Gdańska 15 grudnia 1981 r.
Fot 3. 84. rocznica powstania ONR, 14.04.2018 Gdańsk, źródło: trójmiasto.onet.pl
Liliana Piskorska
Liliana Piskorska, z cyklu: „Uwrażliwianie genderowe przestrzeni publicznej”, 2019
Karol Radziszewski
Karol Radziszewski, 1989
Maryna Sakowska (Galeria Sandra)
Wilhelm Sasnal
Sebulec
Sebulec, „Nie masz siana idź do Sebastiana”
Jana Shostak
Jana Shostak „Królowe III RP”
Agata Słowak
Agata Słowak, „Bo wszyscy Polacy to jedna rodzina”
Mikołaj Sobczak
Mikołaj Sobczak, „Plucie”, tusz na papierze, 2019
Marek Sobczyk
Łukasz Surowiec
Paweł Susid
Michał Szlaga
Michał Szlaga, „Polska nr 339” z serii „Polska 2004–2016”
Stach Szumski
Stach Szumski, „Faraon Patriota i Polska Nefretete”
Katarzyna Wojtczak (Galeria Sandra)
Katarzyna Wojtczak, „Behind every fascism there is a failed revolution”
Jaśmina Wójcik
ZAMIAST PODSUMOWANIA
Zastanawiając się nad mijającym 30-leciem i jego podsumowaniem doszłam do niewesołych wniosków i serii straconych nadziei.
Dlatego zamiast podsumowywać chciałabym zaapelować – do nas – dorosłych, o ostanią szansę, o radykalny zwrot, o uznanie supremacji dziecka i dzieciństwa (programowe, systemowe, ale przede wszystkim rodzicielskie). Trzeba uwolnić dzieci od systemu pruskiego, należy przestać je karać i im ubliżać, a zacząć ich słuchać. Zwrócić je na powrót do natury. Jest to jedyna szansa dla naszych kolejnych 30 lat.
Przyznajmy się – my jako dorośli zawiedliśmy. Oddajmy głos dzieciom. Niech nie będzie to pusty gest i jedynie słowne poparcie. Zacznijmy od siebie, zacznijmy od zaraz.
Dziecko jest jutrem – Henryk Goldszmit (Janusz Korczak)
MANIFEST NOWEJ EDUKACJI ALTERNATYWNEJ
-
Uczestnictwo osoby dorosłej w procesie edukacyjnym powinno być spójne z jej osobistymi dążeniami i postawą społeczną.
-
Relacja z dziećmi musi być szczera i nie może być wyabstrahowana od osobistego podejścia do świata zewnętrznego – zaangażowania; wiary w zmiany; inicjowania prac wspólnotowych, budujących społeczność oddolnie; egalitaryzmu wszelkich działań, ich partycypacyjnego charakteru; otwartości na inność i dialog; przesunięcia wektora działaności „dla ludzi” na „z ludźmi”.
-
Praca z dziećmi powinna polegać na wzajemnym uczeniu się od siebie, wymianie spostrzeżeń, doświadczeń, otwartości na nowe i nieznane.
-
Należy określić czytelne i jasne ramy dla wszystkich, a także kierować się głębokim szacunkiem do natury ożywionej i nieożywionej.
-
Ciągła autokontrola, poddanie samego siebie (dorosłego) procesowi „oduczania”- świadomej ucieczki od formuł i kalek edukacyjnych, wyniesionych z systemu edukacji pruskiej.
Artur Żmijewski
Paweł Żukowski
