„Nine Lives” Øysteina Aasana w Zonie Sztuki Aktualnej

Nine Lives, widok wystawy

Øystein Aasan, w ramach swojej praktyki, od wielu lat zajmuje się ideami wypracowanymi przez modernizm. Choć tematyka jego obrazów, kolaży i książek może różnić się w zależności od badanych przez niego treści, to charakter jego prezentacji jest ściśle związany z jednym z fundamentalnych osiągnięć wypracowanych przez świat sztuki: sukcesem przestrzeni typu white cube i jej domniemaną neutralnością. Utożsamiając się z artystami tworzącymi w czasach modernizmu, systematycznie powraca on do kwestii związanych ze sposobem w jaki design prezentacji w przestrzeni białego sześcianu wpływa na znaczenie i odbiór prezentowanych obrazów czy książek. W efekcie, w praktyce artystycznej Aasana wszystkie elementy wystawy – w tym jej design – są równie istotne. Obecnie przyjmuje się już powszechnie, że sposób prezentowania sztuki pozwala na ujawnienie dodatkowej wiedzy, wykraczającej poza oczywistą treść samych dzieł sztuki. Równie często można spotkać się ze stwierdzeniem, że inteligentny sposób prezentowania sztuki jest nie tylko narzędziem komunikacji, które kształtuje postrzeganie samej wystawy, lecz stanowi również zasadniczą część pokazu zdolną do komunikowania dotychczas nieujawnionych treści.

Nine Lives, widok wystawy

Nine Lives, widok wystawy

Samo słowo display „jest stosunkowo nowe w kontekście wystaw, pojawiło się po raz pierwszy jakieś dziesięć lat temu. Zakres jego znaczenia obejmuje zarówno sposób prezentowania treści [presentation display]; ekspozycje i opakowania [display and packaging], reklamę w sieci [advertising display] jak i monitor komputera [computer display]. Odnosi się również do nowych gospodarek oraz nowych koncepcji związanych z (re)prezentacją ukierunkowaną na konkretną powierzchnię, w szczególności na interfejs użytkownika. W języku angielskim słowo display dosłownie odnosi się do ekranu oraz do wizualnej prezentacji faktów”, wyjaśnia Dorothee Richter, historyczka sztuki i wydawczyni jednego z czołowych międzynarodowych czasopism o praktykach i teoriach kuratorskich.¹

W zarysowanym powyżej kontekście, dwie kratownice – drewniane struktury stworzone przez Aasana specjalnie dla Zony Sztuki Aktualnej mogą być interpretowane jako rodzaj meta-ekspozycji odnoszącej się zarówno do instytucjonalnej historii strategii wystawienniczych jak i do natury rzeźby minimalistycznej. Dystansują one widza od obrazu, powszechnie uważanego za dzieło sztuki, jednocześnie pełnią funkcję metafory pożądania. Aasan odnosi się tutaj do pojęcia konsumpcji, która w naszym kontekście obejmuje wiarę w zdolność sztuki do magicznej przemiany życia codziennego. Ograniczając bezpośredni dostęp, owe kratownice w przenośni trzymają również na dystans zachłanny apetyt kolekcjonerów oraz innych odbiorców.

Nine Lives, widok wystawy

Wystawa Nine Lives wydaje się być również auto-refleksyjnym projektem, co potwierdza podjęty tutaj przez artystę temat włoskiej architektury faszystowskiej. W odróżnieniu od sztuki i architektury innych krajów europejskich, włoski modernizm był ściśle związany z Mussolinim oraz jego Narodową Partią Faszystowską (PNF). Utopijne obietnice modernizmu mieszały się tutaj z brutalnym i wykluczającym nastawieniem faszyzmu. To właśnie paradoks połączenia ideału wypracowanego przez modernizm z funkcją jaką pełniły te budynki jako integralna część systemu faszystowskiego, stały się punktem wyjścia dla badań obrazowych prowadzonych przez Aasana.

Architektura funkcjonuje często jako narzędzie retoryki, ustanawia dyskursy oparte o charakterystyczne założenia i koncepcje właściwe dla różnych stylów, ich genezy oraz ich inicjatorów. Dyskursy te dostępne są dla wszystkich, nie tylko dla elit. Większość ludzi przecież – świadomie lub nieświadomie – myśli i wypowiada się na temat architektury.

Nine Lives, widok wystawy

Nine Lives, widok wystawy

Seria obrazów stworzonych w oparciu o przeprowadzony przez artystę research może być rozumiana zarówno jako analiza elementów konstrukcyjnych budynków oraz jako ich „odbicie”, poprzez które można lepiej zrozumieć dany system, rozszyfrować go.

Brak możliwości obejrzenia obrazów w całości wskazuje również na dzisiejsze wielowymiarowe znaczenie malarstwa. Ważny jest również fakt, że oczywiste pytania z zakresu obrazowania, sformułowane ze świadomością ich ram społecznych i instytucjonalnych, nie są tutaj kluczowe. W rzeczywistości, choć od dłuższego już czasu malarstwo nie jest źródłem idealistycznych utopii, Øystein Aasan poszukuje wciąż żywych śladów czegoś, co kiedyś było swoistym nośnikiem znaczeń wspólnych dla wielu ludzi.

Susanne Prinz

Nine Lives, widok wystawy

¹ Dorothee Richter, Revisiting Display: Display and Backstage, w: OnCurating, Wydanie 22, kwiecień 2014, str.7.